Kartografiya va geovizuallashtirish


-rasm.IKONOS kosmik surati



Download 5,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/143
Sana31.12.2021
Hajmi5,08 Mb.
#213978
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   143
Bog'liq
GE-UZ Cartography and Geovisualization Safarov E UZ

5.13-rasm.IKONOS kosmik surati 


 
 
104 
Agar  rastr  ma‘lumotlardan  (surat)  kartaning  orqasida  fon  sifatida 
qo‗llaniladigan  bo‗lsa,  u  holda  rastr  ma‘lumotlarining  ruxsat  berish  darajasi  va 
undagi obyektlarning ko‗rinishi uchun ba‘zi bir ta‘sir doirasiga ega bo‗ladi. Ruxsat 
berish darajasi past bo‗lgan rastr ma‘lumotlarida tasvir pog‗onali ko‗rinishga ega 
bo‗lib,  o‗quvchiga  obyektlarni  o‗qishiga,  farqlay  olishiga  xalal  berishi  mumkin 
(5.12-rasm). 
 
5.5. 3D  vizuallashtirish 
3D vizuallashtirish dasturiy qurilmalari va usullari hozirgi kunga kelib jadal 
rivojlanib  bormoqda.  3D  vizuallashtirishda  mavjud    usullarni  quyidagi  sinflarga 
ajratish mumkin: 
1.  Perspektiv ko‗rinish hosil qilish usuli. 
2.  Effekt ko‗rinish hosil qilish usuli. 
Usullarni  farqlashning  asosiy  omili  sifatida  uch  o‗l-chamli  tasvir  hosil 
qilishni ko‗rsatishimiz mumkin.  
Perspektiv  ko‗rinishda  kartani  o‗quvchi  fazodan  tashqaridan  unga  qarasa, 
o‗zini  o‗sha  fazoning  ichida  turgandek  his  qiladi.  Perspektiv  ko‗rinishga  misol 
sifatida yuqorida keltirilgan TNTning burilgan ko‗rinishini hamda soya tushirilgan 
relefni ko‗rsatishimiz mumkin.  
5.14-rasm.Statik vizuallashtirish perspektiv ko‗rinishi 


 
 
105 
Bu  turdagi  perspektiv  ko‗rinish  GAT  dasturlaridan  foydalangan  holda 
osongina yaratilishi mumkin.  
Effekt  ko‗rinish  esa  o‗sha  perspektiv  ko‗rinish  ustida  uchish    (masalan, 
GeoVRML–  Geographic  virtual  reality  modelling  language  va  internet  aloqasi) 
orqali  yoki  virtual  reallikning  maxsus  displeyda  proektorlanadigan  dasturlaridan 
foydalanib (masalan, CAVE–Virtual reality environment) hosil qilinishi mumkin. 
 Statik  va  dinamik  vizuallashtirishning  ikkinchi  farqini  ko‗rsatishimiz 
mumkin.  Statik  vizuallashtirish  ko‗p  hollarda  perspektiv  ko‗rinishdan  olinib, 
o‗quvchiga  voqea-hodisaning  biror-bir  ko‗rinishdan  burchak  ostida  olingan  uch 
o‗lchamli tasvirini tasavvur qilish imkoniyatini beradi (5.14-rasm).  
Dinamik  vizuallashtirish    esa  o‗quvchining  fazo  bo‗ylab  harakatlanishini 
talab  qilib  (fizik  harakat  yoki  virtual  ―FLY  BY‖),  harakatlanish  davomida  turli 
displey  parametrlarini  o‗zgartirish  imkoniyatini  ham  yaratadi  (kuzatish  nuqtasini 
o‗zgartirish, atributlarni ko‗rsatish,  vertikal  bo‗rttirishlarni boshqarish va hokazo).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.15-rasm.Vizuallashtirish effektini hosil qilish imkoniyatini beruvchi qurilma (CAVE dasturi) 


 
 
106 
Ba‘zi  3D  vizuallashtirish  qurilmalari  bir  vaqtda  faqat  bir  kishiga  tadqiq 
qilish  imkoniyatini  beradi.  Masalan,  ba‘zi  virt  ual  reallik  tizimlarida  displey 
boshga  kiyiladigan  uskuna    orqali  ko‗rsatiladi  va  faqat  bir  kishi  tomonidan 
foydalanilishi mumkin (5.16-rasm).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.16-rasm.Boshga kiyiladigan vizuallashtirish uskunasi
 
Boshqa qurilmalarda esa bir necha kishi bevosita displeyni kuzatgan holda 
munozaralar  olib  borishi    imkoni  mavjud  (masalan,  bir  necha  kishini  sig‗dira 
oladigan CAVE dasturi) (5.15-rasm).  
Uch o‗lchamli vizuallashtirishga doir so‗nggi muhim omil 3D modellarhosil 
qilishda qo‗llaniladigan belgilar bo‗lib, ular juda mavhum (masalan, obyektlarning 
geometrik  shakllari)  yoki  yuqori  darajada  real  bo‗lishi  (masalan,  shaharlarning 
binolar, daraxtlar va harakatdagi odamlar bilan to‗ldirilishi) mumkin. Misol uchun, 
shaharsozlik  muhandisi  ommaga  yangi  qurilishi  mo‗ljallanilayotgan  bino  inshoot 
loyihasining    3D  modelini  yaratishni  taklif  etishi  mumkin.Misol  uchun  
shaharsozlik  muhandisi  ommaga  yangi  qurilishi  mo‗ljallanilayotgan  bino  inshoot 
loyihasining 3D modelini yaratishni taklif etishi mumkin. 


 
 
107 

Download 5,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish