Kartografik generalizatsiya

Geometrik qiyofasini (tashqi ko`rinishini, 

konturini)

 soddalashtirish (o`zgartirish, 

osonlashtirish) tasvirni mayda-chuyda 

detallaridan, konturlarni uncha katta bo`lmagan 

burilishlaridan voz kechish, chegaralarni 

to`g`rilash va sh.k. Shunday, daryolarni va 

qirg`oq chiziqlarini uncha katta bo`lmagan egri-

bugri joylarini to`g`rilanadi, gorizontallarni egik, 

bukik joylarini chiqarib yuboriladi, geologik 

chegaralarni qiyofasini (ko`rinishini) 

soddalashtiriladi va h.k. Shu bilan birga, lekin, 

soddalashtirish yuzaki, yengil-elpi bo`lmasligi 

kerak. Norvegiyaning mayda masshtabli 

Kartasida fiord qirg`oqlarini to`g`ri 

umumlashtirish qirg`oq qiyofasi suratini 

mexanik tekislash emas, balki Skandinaviya 

yarim oroli qirg`oqlarining haqiqiy qiyofasini aks 

ettirishdan iborat (36-rasm). 



Konturlarni birlashtirish

 - generalizatsiyani 

geometrik namoyon bo`lishining bittasi ajratib 

olingan konturlarni gruhlash bilan bog`liq. 

Kartada konturlar birinchidan sifat va miqdor 

gradatsiyalarini umumlashtirish va legendani 

bo`linishlarini yiriklashtirish natijasida, 

ikkinchidan esa, bir qancha mayda-chuyda 

konturlarni bir biriga qo`shilib, bitta ancha yirik 

kontur hosil qilish oqibatida sodir bo`ladi. 

Shunday, birorta foydali qazilma konlarini 

alohida, uncha katta bo`lmagan arealini 

generalizatsiya davomida bitta yagona areal qilib 

qo`shib yuborilishi mumkin. 

 

---

GENERALIZATSIYANI ANIQLIGI VA SIFATI.

 

 



Generalizatsiyani 

aniqligi va  sifati

 ikkita jihatdan baholanadi:  Kartani geometrik aniqligi nuqtai 

nazaridan  va Kartani mazmunini ishonchliligi tomonidan. 



Geometrik aniqlik

 - bu Kartadagi alohida nuqtalarni  va ob'ektlarni ularni haqiqiy holatlariga 

moslik darajasini tavsiflovchi miqdoriy o`lchov. Geometrik aniqlik Kartani joy bilan yoki yirik 

masshtabli manbalar  bilan taqqoslaganda  aniqlanilishi mumkin. 



Kartani mazmunan ishonchliligi

 - bu real borliqni kartografik tasvirini uni asosiy, tipik 

xususiyatlarini va ob'ektlar o`rtasidagi o`zaro aloqadorligini hisobga olgan holda mos kelishini 

sifatli baholash demakdir. 



  



Har xil joylashgan hodisalarni (ob'ektlarni) generalizatsiya qilish.

 



Punktlarga joylashtirilgan (joylashgan)

 ob'ektlar ularni sifat va miqdor tavsiflarini senzlar va 

tanlab olish normalarini qo`llab generalizatsiya qilinadi. 



Chiziqlarga joylashtirilgan (joylashgan)

 ob'ektlar ham generalizatsiya jarayonida senzlar va 

normativlarga  mos holda tanlab olishni, sifat va miqdor tavsiflarini umumlashtirishni  boshidan 

kechiradi. Chiziqli ob'ektlarni (elementlarni)  generalizatsiya qilishni muhim elementi bo`lib 

ularni suratlarini to`g`rilash va soddalashtirish.  mayda-chuyda  egik-bukiklardan voz kechish 

(saqlab qolishda va hatto ayrim tipik detallarini alohida qilib, bo`rttirib ko`rsatishda ham) 

hisoblanadi. 

 

---

Generalizatsiyani 

aniqligi va  sifati 



Chiziqli ob'ektlarni generalizatsiya

 qilish har doim ularni kengligini haqiqiy o`lchamlari 

bilan taqqoslaganda bo`rttirib (oshirib, ko`paytirib) berish bilan bog`liq, qaysiki ilojsiz 

(muqarrar ravishda) geometrik aniqlikni buzishga olib boradi. 

