Kartografik chizmachilik va kompyuter grafikasi fanidan amaliy ishlarni bajarish bo

GRAFIK QUROLLARI BILAN TASVIRNI 

CHIZISH. MONTAJ VA TAHRIRLASH VOSITALARIDAN 

FOYDALANISH. EFFEKTLAR 

Maqsad – CorelDRAW grafik qurollari bilan chizish texnikasi bilan 

tanishish,  olingan  obyektlar  shakli  va  o‗lchamlarini  o‗zgartirishni 

o‗rganish,  shuningdek  ularning  joyini  o‗zgartirish,  nusxa  ko‗chirish  va 

o‗chirish, 

Superchiziq

 va 

Shaklli kesish

 effektlarini o‗rganish. 

Bezye  egri  chizig‗i  haqida  qisqacha  ma‘lumot  vektor  tahrirlovchi 

qurollarining ishlash tamoyillarini tushinishga yordam beradi. 

Bezye egri chizig‘i 

Vektor  grafikda  barcha  tasvirlar  mustaqil  holatdagi  obyektlardan  – 

konturlardan  tashkil  topgan  bo‗lib,  ularni  o‗zgartirish  (masshtablarini 

o‗zgartirish, joyini o‗zgartirish) mumkin. Konturlar matematik formulalar 

yordamida  tavsiflanadi.  Bu  ko‗rinishdagi  formulalar  sifatida  ko‗pincha 

holatlarda  Bezye  egri  chiziqdan  foydalaniladi.  U  oddiy,  universal  va 

---

 

38 

 

yaqqol  aks  etish  xususiyatlariga  ega  hisoblanadi.  Elementar  egri 

chiziqning umumiy ko‗rinishi quyidagi 3-rasmda keltirilgan. 

 

 

 

3-rasm. Bezye elementar egri chizig‗ining umumiy ko‗rinishi 

 

Bu  ko‗rinishdagi  egri  chiziqning  to‗rtta    nazorat  nuqtalarini 

koordinatalari  bo‗yicha  tuzib  chiqish  mumkin.  Ulardan  ikkitasi  tayanch 

(yoki tugunlar) deb nomlanib, ular orqali egri chiziq o‗tadi, qolgan ikkitasi 

esa  boshqaruvchi  hisoblanadi.  Ular  orqali  egri  chiziq  o‗tmaydi,  biroq 

ularning  joylashish  holati  egri  chiziq  qiyaligini  belgilab  beradi. 

Boshqaruvchi  va  tayanch  nuqtalarni  o‗zaro  tutashtiruvchi  chiziq 

boshqaruvchi chiziqlar deb nomlanadi.  

Bezye  egri  chizig‗i  silliq  egri  chiziq  hisoblanadi.  U  barqaror, 

simmetrik  tuzilishga  ega  (ya‘ni,  o‗zining  shaklini  egri  chiziq  vektorining 

qarama-qarshi  yo‗nalishida  ham  saqlay  oladi),  o‗zining  shaklini 

o‗lchamlari  o‗zgartirilganda  saqlaydi  (ya‘ni,  affin  invariant  hisoblanadi). 

Faqat    ikkita    nazorat  (tayanch)  nuqtalari  mavjud  bo‗lgan  holatda  yoki 

boshqaruvchi  chiziqlar  bitta  to‗g‗ri  chiziqda  yotgan  holatda  egri  chiziq 

to‗g‗ri kesimga aylanadi. 

Kamida  bitta  nazorat  nuqtasining  holati  o‗zgarishi  butun  egri 

chiziqning  shakli o‗zgarishiga olib keladi. Bu xususiyat vektor obyektlar 

shakllari  xilma  –  xilligida  cheksizlik  xususiyatini  ta‘minlaydi.  Ko‗p 

sondagi  elementar  egri  chiziqlardan  erkin  shakl  va  murakkablikdagi 

konturlar tuziladi. 

Mashqni bajarish tartibi: 

1.  Birinchi  mashqni  bajarish  davomida  tuzilgan  hujjat  uni  saqlash 

manzili  bo‗yicha  qidiriladi  va  ochiladi  («

Fayl

»  menyusida  «

Ochish

» 

buyrug‗i  tanlanadi  yoki  asosiy  qurollar  panelidan  tegishli  tugmacha 

tanlanadi yoki 

Ctrl+O

 bosiladi).  

Р

0

 

tayanch nuqtasi

 

Р

0

 

boshqaruv nuqtasi

 

Р

2

 

tayanch nuqtasi

 

Р

1 

boshqaruv nuqtasi

 

     boshqaruv chizig‘i

 

boshqaruv chizig‘i

 

    Bezye egri

 

chizig‘i 

 

---

 

39 

 

Nashr  sahifasining  chap  yuqorigi  burchagi  sohasi  bo‗yicha  tasvir 

masshtablari 

kattalashtiriladi, 

bunda 

grafik 

panelida 

joylashgan 

«

Masshtab

»  quroli  tanlanadi  va  ko‗rsatilgan  sohada  bir  marta  bosiladi, 

bunda sahifa burchagi ishchi stoli doirasida qoldiriladi.  

Keyin  esa  talab  qilingan  holatlarda  tasvirni  aylantirish  tugmachasi 

yordamida  «

aylantirish

»  mumkin,  shuningdek  uning  o‗lchamlarini 

grafiklar  panelida  «

Masshtab

»  quroli  yordamida  o‗zgartirish  mumkin 

(sichqonchaning  chap  tugmachasi  bosilishi  –  kattalashtiradi,  o‗ng 

tugmachasining  bosilishi  –  kichiklashtiradi).  Shuningdek,  bu  jarayonni 

qurollar panelida  «

Masshtab

» buyrug‗ini  tanlash orqali bajarish  mumkin. 

Ishchi  stolida  butun  nashr  sahifasi  ko‗rinib  turishini  ta‘minlovchi  tarzda 

tasvirning  kattalashtirilishida  «

Sahifani  butunlash

»  tugmachasidan 

foydalangan holatda kattalashtirish juda qulay hisoblanadi.