Kartografik chizmachilik va kompyuter grafikasi fanidan amaliy ishlarni bajarish bo

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

4 

 

 

 

1-Amaliy ish 

                 Mavzu:  Kvadratlar to‘rini  qalam  bilan chizish

 

Ishning  maqsadi.

      Aniq  chizma  chizishni  o‗rganish  va  bir  xil 

qalinlikdagi ingichka chiziqlarni chizish buyicha ko‗nikmalar hosil  qilish. 

Ishning bajarilish  tartibi.

 Ushbu amaliy ish uch xil kvadrat to‗rini 

chizishdan iborat: 

a) to‗g‗ri chiziqlardan iborat kvadrat to‗rini hosil qilish; 

b) diagonal chiziqlardan iborat kvadrat to‗rini hosil  qilish; 

d)  a  va  b  bandlarda  keltirilgan  kvadratlar  to‗rini  birgalikda 

hosil  qilish. 

    Har bir to‗g‗ri burchakning tomonlarini chizg‗ich  yoki sirkul o‗lchagich   

yordamida  10  mm  li  qismlarga  bo‗linadi.  Hosil    qilingan  kesmalar  bir-

biriga tutashtiriladi  va a) bandidagi  to‗g‗ri chiziqlar bo‗yicha, b) bandida 

diagonal  bo‗yicha  va    d)  bandi  bo‗yicha    ham  to‗g‗ri  hamda  diagonal 

bo‗yicha  uzunligi  10  sm  chizmalar  chiziladi.    Natijada  to‗g‗ri,  diagonal 

hamda  to‗g‗ri  va  diagonal  chiziqlarni  ustma-ust  tushirishidan  hosil  

bo‗lgan   to‗rlar barpo etiladi. 

Birinchi  topshiriqda  100x100  mm  va  50x100  mm  o‗lchamli  ikkita  to‗g‗ri 

burchaklar chiziladi. Ikkinchi topshiriqda  100x100 mm li to‗g‗ri burchak 

to‗rtta  teng  qismlarga  bo‗linadi.  Hosil    bo‗lgan      to‗rtta  kvadratlar 

(maketda  ular  raqamlangan)  tomonlari  chizg‗ich    yoki  sirkul  o‗lchagich   

yordamida 10  mm li kesmalarga  bo‗linadi.  Gorizontal  chiziqlar esa faqat 

uchta  kvadratga  (b,  d,  e)  chiziladi.  Uchinchi  va  to‗rtinchi  kvadratlarga 

chapga  bukilgan  diagonallar    o‗tkaziladi,  to‗rtinchi  kvadratga  esa  yana 

o‗ngga bukilgan diagonal ham o‗tkaziladi. 

 

Uchinchi  topshiriqda  50x100  mm  o‗lchamli  to‗g‗ri  burchak  ikki 

qismga  bo‗linadi.  Yuqoridagi  kvadratga  diagonallar  o‗tkaziladi.  Kvadrat 

uchidan boshlab diagonallarda xar 5 mm dan kesmalar ajratiladi. Belgilar 

hosil qilingan kesmalar orqali keyingi diagonal bilan kesishguncha kvadrat 

tomonga  parallel  qilib  chiziqlar  o‗tkaziladi.  Agar  kesmalar  va  chiziqlar 

diagonalning  belgi  qo‗yilgan  nuqtasida  kesishadi.  Kvadrat  to‗rtta  bir  xil 

---

 

5 

 

qismlarga bo‗linadi va ularda diagonallar hosil  qilinib kesishish nuqtalari 

birlashtiriladi. 

Topshiriq      ZT  yoki  4T  belgili  uchi  o‗tkir    qalamda  bajariladi  (grafit  -10 

mm,  qalamning yo‗nilgan uchi 30 mm). Chiziqlar chapdan o‗ngga 0,1 mm 

qalinlikda  qalamning qiyaligi va bosimini o‗zgartirmagan holda chiziladi.