Kartografik chizmachilik va kompyuter grafikasi fanidan amaliy ishlarni bajarish bo

GRAFIK QUROLLARI BILAN TASVIRNI 
CHIZISH. MONTAJ VA TAHRIRLASH VOSITALARIDAN 
FOYDALANISH. EFFEKTLAR 
Maqsad – CorelDRAW grafik qurollari bilan chizish texnikasi bilan 
tanishish, olingan obyektlar shakli va o‗lchamlarini o‗zgartirishni 
o‗rganish, shuningdek ularning joyini o‗zgartirish, nusxa ko‗chirish va 
o‗chirish, 
Superchiziq
va 
Shaklli kesish
effektlarini o‗rganish. 
Bezye egri chizig‗i haqida qisqacha ma‘lumot vektor tahrirlovchi 
qurollarining ishlash tamoyillarini tushinishga yordam beradi. 
Bezye egri chizig‘i 
Vektor grafikda barcha tasvirlar mustaqil holatdagi obyektlardan – 
konturlardan tashkil topgan bo‗lib, ularni o‗zgartirish (masshtablarini 
o‗zgartirish, joyini o‗zgartirish) mumkin. Konturlar matematik formulalar 
yordamida tavsiflanadi. Bu ko‗rinishdagi formulalar sifatida ko‗pincha 
holatlarda Bezye egri chiziqdan foydalaniladi. U oddiy, universal va 

---

38 
yaqqol aks etish xususiyatlariga ega hisoblanadi. Elementar egri 
chiziqning umumiy ko‗rinishi quyidagi 3-rasmda keltirilgan. 
3-rasm. Bezye elementar egri chizig‗ining umumiy ko‗rinishi 
 
Bu ko‗rinishdagi egri chiziqning to‗rtta nazorat nuqtalarini 
koordinatalari bo‗yicha tuzib chiqish mumkin. Ulardan ikkitasi tayanch 
(yoki tugunlar) deb nomlanib, ular orqali egri chiziq o‗tadi, qolgan ikkitasi 
esa boshqaruvchi hisoblanadi. Ular orqali egri chiziq o‗tmaydi, biroq 
ularning joylashish holati egri chiziq qiyaligini belgilab beradi. 
Boshqaruvchi va tayanch nuqtalarni o‗zaro tutashtiruvchi chiziq 
boshqaruvchi chiziqlar deb nomlanadi.
Bezye egri chizig‗i silliq egri chiziq hisoblanadi. U barqaror, 
simmetrik tuzilishga ega (ya‘ni, o‗zining shaklini egri chiziq vektorining 
qarama-qarshi yo‗nalishida ham saqlay oladi), o‗zining shaklini 
o‗lchamlari o‗zgartirilganda saqlaydi (ya‘ni, affin invariant hisoblanadi). 
Faqat ikkita nazorat (tayanch) nuqtalari mavjud bo‗lgan holatda yoki 
boshqaruvchi chiziqlar bitta to‗g‗ri chiziqda yotgan holatda egri chiziq 
to‗g‗ri kesimga aylanadi. 
Kamida bitta nazorat nuqtasining holati o‗zgarishi butun egri 
chiziqning shakli o‗zgarishiga olib keladi. Bu xususiyat vektor obyektlar 
shakllari xilma – xilligida cheksizlik xususiyatini ta‘minlaydi. Ko‗p 
sondagi elementar egri chiziqlardan erkin shakl va murakkablikdagi 
konturlar tuziladi. 
Mashqni bajarish tartibi: 
1. Birinchi mashqni bajarish davomida tuzilgan hujjat uni saqlash 
manzili bo‗yicha qidiriladi va ochiladi («
Fayl
» menyusida «
Ochish
» 
buyrug‗i tanlanadi yoki asosiy qurollar panelidan tegishli tugmacha 
tanlanadi yoki 
Ctrl+O
bosiladi).
Р
0
tayanch nuqtasi
Р
0
boshqaruv nuqtasi
Р
2
tayanch nuqtasi
Р
1 
boshqaruv nuqtasi
boshqaruv chizig‘i
boshqaruv chizig‘i
Bezye egri
 
chizig‘i 

---

39 
Nashr sahifasining chap yuqorigi burchagi sohasi bo‗yicha tasvir 
masshtablari 
kattalashtiriladi, 
bunda 
grafik 
panelida 
joylashgan 
«
Masshtab
» quroli tanlanadi va ko‗rsatilgan sohada bir marta bosiladi, 
bunda sahifa burchagi ishchi stoli doirasida qoldiriladi.
Keyin esa talab qilingan holatlarda tasvirni aylantirish tugmachasi 
yordamida «
aylantirish
» mumkin, shuningdek uning o‗lchamlarini 
grafiklar panelida «
Masshtab
» quroli yordamida o‗zgartirish mumkin 
(sichqonchaning chap tugmachasi bosilishi – kattalashtiradi, o‗ng 
tugmachasining bosilishi – kichiklashtiradi). Shuningdek, bu jarayonni 
qurollar panelida «
Masshtab
» buyrug‗ini tanlash orqali bajarish mumkin. 
Ishchi stolida butun nashr sahifasi ko‗rinib turishini ta‘minlovchi tarzda 
tasvirning kattalashtirilishida «
Sahifani butunlash
» tugmachasidan 
foydalangan holatda kattalashtirish juda qulay hisoblanadi.