Kartografik chizmachilik va kompyuter grafikasi fanidan amaliy ishlarni bajarish bo

Topshiriqlar 
1.
Quruqlikdagi asosiy balandlik zinalarini nomlash pasayish (0-200 m.) 
va balandlashish o‗lchamini qo‗yish hamda tekis tog‗liklar (200-500 m), 

---

25 
past tog‗lar (500-1000 m), o‗rtacha tog‗lar (1000-2000 m.), baland 
tog‗larni tasvirlash (2000 m dan ort). 
2.
Gipsometrik shkala sxemasini tuzish. 
3.
Shakla uchun uning tanlangan prinsipi asosida rang gammasini tanlash. 
17.1-shakl 
 
18-Amaliy ish
Mavzu: Berilgan chiziq bo‘yicha profil chizish 
 
Ishning maqsadi.
Reyefi gorizontallar bilan tasvirlangan karta va 
planga qarab joyning relyefini o‗rganish, chiziqli inshootlarni loyihalash 
va boshqa ishlarni bajarish uchun shu joyning ma‘lum yunalishdagi 
profilini chizish.
Ishning bajarilish tartibi.
Berilgan 
RL 
chiziqning profilini chizish 
uchun (- rasmga qaralsin) millimetrli kataklarga bo‗lingan qog‗ozda 
KL 
to‗g‗ri chiziq tortiladi va bu chiziqda qabul qilingan gorizontal masshtab 
bo‗yicha 
KL 
kesimda bu chiziqning gorizontallar bilan kesishgan 1, 2, 3 va 
hokazo nuqtalari belgilanadi (18.1-shakl). So‗ngra 
HL 
chiziq ostidan 1 — 
1,5 
sm 
oraliqda ikkita parallel to‗g‗ri chiziq o‗tkaziladi. 1—2, 2—3, 3 - 4 
va hokazo nuqtalar orasidagi masofalar kartada aniqlanib, 
d 
bilan 
belgilangan grafaga, yuqoridagi nuqtalarning otmetkalari (absolyut 
balandliklari) esa uning ostidagi 
N 
grafaga 
m 
hisobida yoziladi. Keyin 
HL 
shartli gorizont chizig‗ining otmetkasi biror shartli songa teng deb qabul 

---

26 
qilinadi, bu son profilning eng pastki nuqtasi
KL 
chiziqdan 2—6 
sm 
balandda joylashishini ta‘minlashi lozim. Qabul qilingan vertikal 
masshtabga muvofiq,
KL 
chiziqdan boshlab nuqtalar belgilanadi. 
Odatda vertikal masshtab gorizontal masshtabga nisbatan 
10 
baravar 
yirikroq qilib olinadi. Belgilangan nuqtalar to‗g‗ri chiziqlar bilan 
tutashtirilsa kartada, berilgan 
KL 
chiziqning profili hosil bo‗ladi. Profilni 
berilgan karta masshtabida tuzish kerak deylik; bu holatda profil qaysi 
chiziq yo‗nalishida chizilishi kerak bo‗lsa, o‗sha chiziq ustiga millimetrli 
kataklarga bo‗lingan qog‗oz qo‗yiladi va 
KL 
chiziq uning gorizontallar 
plan kesishgan nuqtalari va boshqa xarakterli nuqtalar belgilab chiqiladi. 
KL 
chiziq ostiga bu nuqtalarning otmetkalari yoziladi. So‗ngra 
belgilangan nuqtalardan qabul qilingan vertikal masshtab bo‗yicha 
perpendikulyarlar chiqariladi. Bu perpendikulyarning uchlari birin-ketin 
chiziq bilan tutashtirilsa, profil hosil bo‗ladi. 
18.1- shakl