Kartografik chizmachilik va kompyuter grafikasi fanidan amaliy ishlarni bajarish bo

14-15-Amaliy ishlar
Mavzu: Kartografik belgilarni qurish uslubi 
 
Ishning maqsadi.
Obyekt va tavsilotlarning sifat va miqdor 
ko‗rsatkichlarini tasvirlovchi grafik usulni qo‗llash imkoniyatini 
ko‗rsatish. Turli xil xaritalarga kartografik belgilarni qurish haqida 
malumotga ega bo‗lish. 
Ishning bajarilish tartibi:
Kartografik usul yordamida kartografik 
belgilarni qurish:
-shakli bo‗yicha geometrik belgilar (hajmini hisobga olganda) 
-hajmiga ko‗ra belgilar (geometrik shakli va ko‗rinishi), chiziqli, (chiziq 
asosida, harakatdagi chiziqlar). 
-Oriyentiri bo‗yicha-belgilar (muayyan geometrik shakli) 
-Shakl tuzilishiga ko‗ra – belgilar (geometrik shakli, ko‗rinishi, 
ko‗rgazmali,), chiziqli, maydonli. 
Ikki-uch xil grafik usullarni chizish. Masalan: shakli, hajmi va ichki 
tuzilishi. Obyektlar tavsilotlarni sifat ko‗rsatkichi va miqdor ko‗rsatkichini 
ifodalovchi belgilar qatorini ishlab chiqish. 
Qog‗oz yoki plastikada mantiqan tanlangan belgilarni ishlab chiqishni 
loyihalash, tush bilan chizish.
Topshiriq: 
Kartodiagramma shartli belgisini ishlab chiqish.
-Katakli va aylana ko‗rinishidagi kartodiagrammalar (14.2-shakl) 
- Maydonli, chiziqli va ustunli kartodiagramma belgilar uslubi (14.1-
shakl) 

---

23 
14.1-shakl 
14.2- shakl 

---

24 
16-17-Amaliy ishlar
Mavzu: Gipsometrik shkalalarni qurish
 
Ishning maqsadi. 
Gipsometrik shkalalarni qurishda rangli 
plastikalarni qo‗llash. Har xil shaklga ega quruqlik relyefi uchun rangli 
shkalalarni chizish va jihozlash. 
Ishning bajarilish tartibi. 
Relyefning ko‗tarilishi va pasayishini 
ko‗rsatish maqsadida izogips chiziqlari orasiga ranglarning tobora 
ochlashib yoki to‗qlashtirib tasvirlanishi:
 
• Yorqinligining pasayishi vaqtida; 
• Oshishi-shkalada yuqorilashishi bilan to‗q rangga aylanishi (yashil-
jigarrang); 
• Rangning yuqorilashishi bilan uning issiqligi va ortib borishi 
(spektrli shkalada); 
• Yuqorilashishi bilan tusining to‗q ranggi kamayishi va yorqinligini 
oshishi (spektr shkalada); 
• Daryo chuqurligi rangli shkalada ko‗rsatiladi. 
Har bir talaba bitta rang shkalasini qo‗lda chizish orqali 
bajaradi va uning analogini kompyuterda bajaradi. 
Bundan oldin qo‗lda va kompyuterda ishlab chiqqan shkalalar 
yordamida har xil relyeflar uchun gipsometrik xaritaning bir qismini 
jihozlash (ish har xil quruqlik relyefi va daryolar uchun tayyorlangan ko‗k 
rangdagi gorizontallar bilan bajariladi.) 
Har xil relyef tiplari uchun gipsometrik karta qismlarini jihozlash. 
Qo‗lyozma va kompyuter variantlarida gipsometrik xaritalarni jihozlash 
uchun rangplastikasini ishlatish amaliyotini oshirish va o‗zlashtirish.