Kartografik chizmachilik va kompyuter grafikasi fanidan amaliy ishlarni bajarish bo

 
10-11-Amaliy ishlar
 
Mavzu: Yo‘llarning topografik kartalarda tasvirlanishi 
 
Ishning maqsadi
. Topografik kartalarda avtostrada va shosse 
yo‗llar, qolaversa temir yo‗llarning keng izli va tor izli, elektrlashtirilgan, 
vagonlarni lokomativ tortadigan yo‗llarini, yo‗ldagi stansiya, razyezd, 

---

17 
depo va yo‗l postlari, kazarma, budka va boshqalarni tasvirlashni 
o‗rganish. 
Ishning bajarilish tartibi.
Avtostradani tasvirlashda asfalt-beton 
yoki sement-beton yotqizilgan 14 
m 
dan keng katta yo‗l tushuniladi; ular 
topografik kartalarda to‗rtta parallel chiziq (ikkitasi ingichka va ikkitasi 
yo‗g‗onroq) bilan ko‗rsatiladi. Parallel chiziqlar ichiga teng oraliqda 
nuqtalar qo‗yiladi; yo‗g‗on chiziqlar orasi to‗q sariq rangga bo‗yaladi. 
Shosse—asfalt, beton, g‗o‗latosh va shag‗al yotqizilgan yo‗llardir. 
Asfalt yoki beton yotqizilgan 
6 
m 
dan keng yo‗l yaxshilangan shosse, 
g‗o‗latosh, shag‗al va boshqa to‗shama yotqizilgani esa shosse 
hisoblanadi. Shosse topografik kartada qo‗sh chiziq bilan ko‗rsatiladi, to‗q 
sariq rangga bo‗yaladi. Yaxshilangan shosseni ko‗rsatish uchun qo‗sh 
chiziq orasiga nuqtalar qo‗yiladi. Shosse shartli belgisidagi qo‗sh chiziq 
orasiga yo‗lning umumiy kengligi, qavs ichiga esa qatnov qismining eni 
hamda tushamasi nomining bosh harfi yozib qo‗yiladi. Masalan, qo‗sh 
chiziq ichiga -
8/10 A
- yozilgan bo‗lsa, bundagi 
8 
raqami —yo‗lning 
avtotransport qatnaydigan qismining kengligini, 
10 
raqami yo‗lning 
umumiy kengligini, A harfi esa yo‗l to‗shamasining asfalt ekanligini 
bildiradi. A harfi o‗rniga B harfi yozilishi chag‗irtoshni, S—sement-
betonni, Shl—shlakni anglatadi va h. k. 
Temir yo‗llarning shartli belgisiga chizilgan perpendikulyar 
chnziqchalar ularning necha izli ekanligini bildiradi. Temir yo‗ldagi 
stansiya, razyezd, depo va yo‗l postlari, kazarma, budka va boshqalar 
qisqartirilgan yozuvlar bilan ko‗rsatiladi (masalan, B—budka, kaz —
kazarma, pl—platforma va boshqalar), temir yo‗l stansiyasi va 
razyezdlarning nomi to‗liq yoziladi. Yirik masshtabli topografik kartalarda 
temir yo‗ldagi ko‗tarma va o‗yilmalarning barchasi tasvirlanadi: 1 : 25 000 
va 1 :50 000 masshtabli kartalarda balandligi yoki chuqurligi