|
Darzlar va yorilgan detallarni ta’mirlash
Dvigatellar silindrlari bloki, bloklarning kallaklari, uzatmalar qutisining
karteri va boshqa detallar darz ketgan va yorilganda ularni epoksid
smolalardan foydalanib ta’mirlash mumkin.
Ta’mirlash korxonalarida ED-16 markali epoksid smolasi keng ko‘lamda
ishlatiladi. Bu smola och jigarrang, tiniq qovushoq bo‘tqadan iborat. Bu smolani
yopiq idishda uy haroratida uzoq vaqt saqlash mumkin.
Epoksidli smola qotirgich ta’sirida qotadi. Qotirgich sifatida
alifatikaminlar (polietilen-poliamin), aromatik aminlar (AF-2), quyi molekulali
poliamidlar (D-18, L-19, l-20) dan foydalaniladi. SHulardan
polietilenpoliamin-glitserinsimon suyuqlik (och sariq ranglidan qoramtir
rangligacha bo‘ladi) qotirgich sifatida keng ko‘lamda qo‘llaniladi.
Qotgan epoksidli smolaning egiluvchanligi va zarbiy mustahkamligini
oshirish uchun unga plastifikator qo‘shiladi. Plastifikator sifatida sarg‘ish
moyli suyuqlik dibutilftalatdan keng foydalaniladi.
Aralashmaning fizik-mexanik, ishqalanuvchanlik yoki ishqalanishni
kamaytiruvchanlik xossalarini yaxshilash, issiqqa bardoshliligini, issiq
o‘tkazuvchanligini oshirish va narxini kamaytirish uchun uning tarkibiga
to‘ldirgichlar kiritiladi. To‘ldirgichlar sifatida cho‘yan, temir, alyuminiy
kukunlari, asbest, sement, qum, grafit, shishatola va boshqa ashyolardan
foydalaniladi.
Epoksidli aralashma quyidagi tartibda tayyorlanadi: ED-16 epoksidli
smola solingan idish termoshkafda yoki qaynoq suvli idishda 60-80
o
C
haroratgacha isitiladi va undan zarur miqdorda epoksidli smola olinib boshqa
kichik idishga solinadi. Ajratib olingan smolaga zarur miqdorda oz-ozdan
plastifikator-dibutilftalat qo‘shiladi. Plastifikatorni qo‘shish vaqtida qorishma
5-8 minut davomida yaxshilab aralashtiriladi.
Hosil qilingan aralashmaga oz-ozdan zarur miqdorda to‘ldirgich solinadi.
Qorishma 8-10 minut davomida aralashtiriladi. Tayyorlangan qorishmani uzoq
Uzg. Varoq
Xujjat№..
Imzo
Sana
Varoq
vaqt saqlash mumkin. Qorishmani ishlatishdan oldin unga oz-ozdan zarur
miqdorda qotirgich qo‘shiladi va 5 minut davomida aralashtiriladi. Epoksidli
qorishma qotirgich qo‘shilgandan keyin 20-25 minut ichida ishlatilishi
lozim.Qorishmani tayyorlashda 6 – jadvalda keltirilgan ma’lumot-larga aniq
rioya qilish kerak.
Uzunligi 20 mm gacha bo‘lgan darzlar quyidagi tartibda berkitiladi: 8-
10 marta kattalashtiradigan lupa yordamida darzning chegaralari aniqlanadi va
uning ikki uchida diametri 2,5-3,0 mm li teshik parmalanadi. Darzning ikki
chetidan 60-70
o
S burchak yasab 1,0-3,0 mm chuqurlikda rax yo‘niladi. Rax
chuqurligi detalning qalinligiga qarab tanlanadi. Detal qalinligi 1,5 mm dan
yupqa bo‘lganda rax olish tavsiya etilmaydi.
Detal sirti darzning ikki yonida 40-50 mm kenglikda yaltiratib
tozalanadi. So‘ng darz va tozalangan joy sirtlari atseton bilan xo‘llangan paxta
yordamida yog‘dan tozalanadi. Detal sirti 8-10 minut davomida quritilgach,
qaytadan yog‘sizlantiriladi va ikkinchi marta quritiladi. SHundan keyin detal 1
darz joyi yuqoriga qaratilib, yotiq joylashadigan qilib o‘rnatiladi va darz
hamda tozalangan joylar sirtiga shpatel yordamida epoksidli qorishma 3
surtiladi. Cho‘yan va po‘lat detallardagi darzlar B tarkibli qorishma bilan,
alyuminiy qotishmasidan tayyorlangan detallardagi darzlar esa V tarkibli
qorishma bilan berkitiladi.
EPOKSIDLI QOTISHMALAR TARKIBI.
Komponentlar
Tarkiblar (vazniy ulushlar)
A
B
C
D
E
ED-16 smolasi
100
100
100
100
-
K-115 Kompaund
-
-
-
-
-
Dibutilftalamin
10-15
15
15
-
-
Polietilempoliamin
8
10
10
-
-
L-19 Oligoamid
-
-
-
30
-
Temir kukun
-
160
-
120
-
Sement
-
-
-
60
-
Alyumin upa
-
-
25
-
-
Grafit
-
-
-
-
70
Uzg. Varoq
Xujjat№..
Imzo
Sana
Varoq
150 mm dan uzun darzlar epoksidli qorishma surtib, metall
ustqo‘ymayotqizib va uni boltlar bilan mahkamlab berkitiladi. Darz va uning
ikki yonidagi sirtlar 150 mm li darzlardagi kabi tayyorlanadi. Ustqo‘yma 7
qalinligi 1,5-2,0 mm li po‘lat varoqlardan darzning ikki yonini 40-50 mm
kenglikda qoplab turadigan o‘lchamda tayyorlanadi, Ustqo‘ymada diametri 10
mm li teshiklarparmalanadi. Teshiklarning markazlari o‘rtasidagi masofa darz
bo‘ylab 60-80 mm bo‘lishi kerak. Teshiklar markazi ustqo‘yma chetidan
kamida 10 mm oraliqda bo‘lishi lozim.
Ustqo‘yma darz ustiga qo‘yiladi, detalda teshik markazlari kerna urib
belgilanadi, ustqo‘yma olib qo‘yiladi, diametri 6,8 mm li teshiklar parmalanadi va
1M8X1 rezba kesiladi. Detal va ustqo‘yma sirtlari yaltiratib tozalanadi va
yog‘sizlantiriladi. Detal va ustqo‘ymaning tayyorlangan sirtlariga yupqa qilib
epoksidli qorishma surtiladi, ustqo‘yma detalga yotqiziladi va rezbali
teshiklarga ham yupqa qilib epoksidli qorishma surtiladi, boltlar burab
qo‘yiladi.
YORIQLAR VA TESHIKLARNI YAMASHDA POLIMER
MATERIALLARDAN FOYDALANISH
1-yuzani tayyorlash zonasi; 2-ompozitsiya
3-shisha tolasi; 4-rolik; 5-po’lat plitalar;
6-payvandlash choki; 7-shaklli quyma;
8-oriq.
Uzg. Varoq
Xujjat№..
Imzo
Sana
Varoq
Detalning va ustqo‘ymaning tozalangan sirtlari yog‘sizlantiriladi, so‘ng
ularga epoksidli qorishma 5 yupqa surtiladi. Ustqo‘yma yoriq joy ustiga
o‘rnatilgach, rezbali teshikka yupqa qilib epoksidli qorishma surtiladi va unga
boltlar 7 burab kirgiziladi. Qoplama qotgandan keyin epoksidli qorishmaning
oqib qolgan qismlari tozalab tashlanadi va ta’mirlash sifati tekshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
