Kartashunoslik

1 sm
2
 dagi 
nuqtalar soni 
Nuqtalar diametri, mm 
0,6 
0,5 
0,4 
0,3 
Tegib turuvchi 
278 
400 
625 
1111 
Diskret 
156 
204 
278 
400 
 
Naturada  hodisaning  maksimal  zichligi  –  yuqori  zichlikdagi  P  km
2
 
uchastkadagi A obyektlarni bilgan holda, berilgan kartaning M sonli mashtabi va d 
nuqta  hajmida  S  nuqtaning  minimal  mumkin  bo‘lgan  og‘irligini  aniqlash  oson 
hisoblanadi. Buning uchun P maydonni karta masshtabida ifodalaymiz va mm
2
 ga 
keltiramiz: 
p = 10
12
 PM
2
. 
N nuqta sonini (1) yoki (2) formula bo‘yicha topib 

---

 
212 
S
=
A
N   
.
 
Bu kattalik, odatda, oshib borish tomonga yaxlitlanadi. 
Nuqtalar  usuli  tarqoq  maydonlarni,  masalan  qandaydir  ekinlar  bilan  band 
yerlarni tasvirlashda qo‘llanilganda, nuqtaning grafik kattaligini (uning maydonini) 
karta masshtabiga keltirilgan nuqta ―og‘irligi‖ bilan moslashtirish mumkin.  
 
6-rasm. Turli og‘irlik qiymatlariga ega nuqtalardan foydalanish 
 
Nuqtali kartalar uchun oqilona tanlangan topografik asos (ya‘ni mavzuli karta 
mazmuniga  kiruvchi  umumgeografik  karta  elementlari)  muhim  rol  o‘ynaydi. 
Kartani  taqqoslaganda  u  nuqtalarning  geografik  to‘g‘ri  joylashtirilishini 
osonlashtiradi, undan foydalanganda esa kartalashtiriladigan hodisaning geografik 
muhit  bilan  aloqasini  aniqlash  imkonini  beradi.  Xususan,  hodisa  umuman  yo‘q 
hududlarni  ajratish  lozi.  Shunga  qaramay,  ko'zga  tashlanadigan  asos  va  yozuvlar 
nuqtali  karta  samarasini  pasaytirishi  mumkin,  shu  boisdan  nuqtali  kartani  bir  xil 
rangli nashr etishda odatda, yozuvlar olib tashlanadi va asos siyraklashtiriladi, ko'p 
rangli  kartalarda  esa  asosni  kuchsiz  ranglarda  nashr  etib,  uni  ikkinchi  planga 
o'tkazishadi.