Kartashunoslik

Ma‟ruza 11. Kartalarda voqea-hodisalarni belgilar usulida tasvirlash 
 
Reja: 
11.1. Belgilar usuli va uning mohiyati  
11.2. Belgilarning asosiy turlari 
11.3. Voqea-hodisalarni kartada belgilar usulida tasvirlashning ahamiyati 
 
Tayanch  iboralar:  shartli  belgilar, belgilar  usuli, geometrik  belgilar, harfli 
belgilar, ko’rgazmali belgilar, legenda. 
 
11.1. Belgilar usuli va uning mohiyati  
 
Belgilar alohida tasvirlash usuli sifatida karta masshtabida ifodalanmaydigan 
yoki  kartografik  belgiga  qaraganda  kam  (kichik)  maydonni  egallaydigan 
obyektlarni  o‘rnashgan  joyini  ko‘rsatish  uchun  va  umuman  aniq  (konkret) 
punktlarga joylashtirilgan hodisalarni tasvirlab berish uchun qo‘llaniladi. Masalan, 
topografik  kartalarda  belgilar  bilan  joydagi  predmetlar;  kilometr  va  yo‘l 
ko‘rsatkichlari,  yakka  o‘sgan  orientir  ahamiyatiga  ega  bo‘lgan  daraxt  (lar), 
radiomachtalar  va  hokazo.  Mayda  masshtabli  mavzuli  va  umumgeografik 
kartalarda  belgilar  obyektlarni  o‘rnashgan  joyini  va  turini  ko‘rsatishdan  tashqari 
ko‘pincha  boshqa  funktsiyalarni  ham  bajaradi.  Masalan,  obyektni  miqdor 
ko‘rsatkichlarini (katta-kichikligini), ahamiyatini, uni vaqt mobaynida o‘zgarishini 
va  hokazolarni  tavsiflaydi.  Masalan, 
aholi  punkti  belgisi  shu  punktdagi 
aholi  joylanish  tipini  (shahar,  shahar 
tipidagi  posyolka,  qishloq),  aholi 
sonini,  shuningdek  ushbu  punktni 
ma‘muriy  ahamiyatini  ko‘rsatishi 
mumkin. 
Shuningdek, 
belgilarni 
sanoat 
va 
qishloq 
xo‘jalik 
korxonalarini, 
foydali 
qazilma 
konlarini 
tasvirlash 
uchun 
ham 
qo‘llash mumkin.