Kartashunoslik

Mustaqil ta‟lim mavzulari 
1. Kartografik shartli belgilar tizimi. 
2. Kartografik semiotika va uning ahamiyati. 
3. Kartografik shartli belgilarning asosiy turlari. 
 
Glossariy 
Atamaning 
o‟zbek 
tilida 
nomlanishi 
Atamaning 
ingliz tilida 
nomlanishi 
Atamaning 
rus tilida 
nomlanishi 
Atamaning ma‟nosi 
Kartografik 
semiotika 
Cartographical 
semiotics 
Картографи-
ческая 
семиотика 
Kartografiya 
va 
belgilar 
xususiyati  va  belgilar  tizimni 
o‘rganuvchi  lingvistik  fan  – 
semiotika 
qirrasida 
alohida 
bo‘lim  –  kartografik  semiotika 
(karto-semiotika) 
shakllangan 
bo‘lib, 
uning 
doirasida 
kartaning tili sifatida kartografik 

---

 
160 
belgilarning  umumiy  nazariyasi 
tizimi ishlab chiqiladi.
 
Kartografik 
sintaktika 
Cartographical 
syntactics 
Картографи-
ческая 
синтактика 
belgilar tizimi, ularning tuzilishi 
xususiyatlari, 
karta 
tili 
grammatikasi 
qurilishi 
va 
ishlatilishi 
qoidalarini 
o‘rganadi. 
Kartografik 
semantika 
Cartographical 
semantics 
Картографи-
ческая 
семантика 
shartli 
belgilarning 
tasvirlanadigan 
obyekt 
va 
hodisalar  bilan  aloqasini  tadqiq 
qiladi 
Kartografik 
pragmatika 
Cartographical 
pragmatics 
Картографи-
ческая 
прагматика 
belgilarning  axborot  qimmatini 
kommunikatsiya 
vositasi 
va 
kartaning 
o‘quvchilar 
tomonidan 
qabul 
qilish 
xususiyatlari sifatida o‘rganadi. 
Kartografik 
stilistika 
Cartographical 
stylistics 
Картографи-
ческая 
стилистика 
kartografik asarning maqsadi va 
funksiyalari  bilan  mos  ravishda 
tasvirlash  vositalarini  tanlashni 
belgilaydigan 
stillar 
va 
omillarni o‘rganadi. 
Kartaning 
tili 
Map language 
Язык карты 
bu 
kartografiyada 
foydalaniladigan shartli belgilar, 
tasvirlash 
usullari, 
ularning 
qurilish 
qoidalari, 
kartalarni 
yaratish 
va 
ulardan 
foydalanishda 
ishlatish 
va 
o‘qish kabilarni o‘z ichiga olgan 
belgilar tizimidir.  
Kartografik 
shartli 
belgilar  
Cartographical 
conventional 
signs 
Картографи-
ческие 
условные 
знаки 
Kartalarda 
har 
xil 
obyekt 
(predmet,  hodisa,  jarayon  va 
h.k.)  larni  va  ularni  sifat  va 
miqdor  tavsiflarini  ifodalash 
uchun  qo‘llaniladigan  grafik 
simvollar. 
 
Nazorat savollari 
1.
 
Kartografik shartli belgilar deganda nimani tushunasiz? 
2.
 
Kartaning tili deganda nimani tushunasiz? 
3.
 
Kartografik shartli belgilarning asosiy funksiyalarini ayting.  
4.
 
Belgilarning turlari va mohiyatini izohlang. 
5.
 
Semiotika nima? 
6.
 
Semiotika va kartografiyaning aloqasini izohlang. 
7.
 
Kartografik semiotika nima bilan shug‘ullanadi? 
8.
 
Kartografik semiotika qanday qismlardan iborat?  

---

 
161 
9.
 
Kartografik shartli belgilarni qo‘llashdan maqsad nima? 
10.
 
Kartada obyektlarni planli geometrik xususiyatlarini berish nuqtai nazaridan 
kelib  chiqib,  kartografik  shartli  belgilar  o‘z  xususiyatlari  va  vazifalariga 
ko‘ra qanday turlarga ajratiladi? 
 
Test 
1. 
Xususiyati  va  bajaradigan  vazifalariga  ko‟ra  shartli  belgilar  qanday 
guruhlarga bo‟linadi? 
a) masshtabsiz, maydonli va chiziqli. 
b) masshtabsiz, maydonli va nuqtali 
s) masshtabsiz, maydonli va geometrik 
d) masshtabsiz, maydonli va harfli