Kariyesning patalogik anatomiyasi

.

I.G. Lukomskiyning trofik (biologik) nazariyasi (1948). O’zining biologik nazariyasida organizmlarning har xil ekzogen xolatlari endogen o’zgarishlariga olib keladi, deb taxmin qilgan. Dastlab odontoblastlarning funksional buzilishlari, keyinchalik morfologik o’zgarishlarga olib keladi. Natijada emal va dentinda modda aloqalari buzilib qo’pol o’zgarishlar namoyon bo’ladi. Lukomskiy nazariyasiga binoan , odontoblastlar trofik markaz hisoblanadi. Lekin Lukomskiy nazariyasi o’z isbotini topmagan.

Bu nazariyaning salbiy tomonlari:

1-odontoblastlar tish trofik markazi ekanligi isbotlanmagan

2-karies rivojlanishida qand ahamiyati inkor qilingan. Ftor ahamiyati hisobga olinmagan.

3-sog’lom tishdan ham odontoblastlar vokulizatsiyasi vaatrofiyasi kuzatiladi

.

Ko’plab kariesga ega kishilarda streptakokk va laktobakteriyalarning bioximikaktivlikka egaligi kuzatiladi. Mikroorganizmlarning yuqori fermentativ aktivligi kariesga beriluvchanlik sifatida baholanadi. Boshlang’ich kariesning yuzaga kelishi og’iz bo’shlig’ining past gigyenasi bilan bog’liq, bunda mikroorganizmlar tish pellikulasi bilan yopishib , tish karashi va tish pilakchasi ostidagi pH ni 4,5 gacha tushirib yuboradi. Aynan shu H ionlari gidroksiapatit kristallarini eritadi, natijada kislatalar yuzaosti emalga o’tib, uni deminirallashtirish jarayonini aktivlashtiradi.

.

Tishdagi kariesning joylashuvi bo’yicha, jarayonning chuqurligi bo’yicha , klinik kechish harakteri bo’yicha va boshqa xususiyatlari bo’yicha bir nechta tasnifga ajratiladi.

Lakalizatsiya bo’yicha tasnif: Blek bo’yicha 5 ta karioz sinf.

1-sinf: molyar, premolyar tishlarninf tabiiy fissuralari va barcha tishlarning ko’r chuqurchalarida

2-sinf: molyar va premolyar tishlarning kantakt yuzalarida

3-sinf: kesuvchi va qoziq tishlarning kantakt yuzalarida bo’lib kesuv yuzaga o’tmaydi

4-sinf: qoziq va kesuvchi tishlarning kontakt va kesuv yuzalarida, tish burchagi buziladi