Karimova maktabgacha ta’limning me’yoriy asoslari

IJODIY RIVOJLANISH
Kichik soha: Badiiy-ijodiy qobiliyatlar
Talab: Bola atrofdagi borliqni ijodiy o‘zgartirish malakasiga ega
3-4 yosh
4-5 
yosh
5-6 yosh
6-7 yosh
KUTILAYOTGAN NATIJALAR
tasviriy materiallar 
nomini biladi va 
to‘g‘ri qo‘llaydi; 
sodda 
kompozitsiyalar, 
alohida 
buyumlarni 
chizadi; 
tasvirlanayotgan 
predmetlar 
shaklini aniq 
ko‘rsatgan xolda 
qismlarga boy 
tasvirlar chizadi; 
sujetli rasm, 
predmet va 
personajlar 
chizadi; 
murakkab predmetlar 
chizadi va ularni 
dekorativ naqshlar 
bilan yasatadi 
(choynak, gilam, 
ro‘mol, lagan) ; 
xotira yoki 
tasavvuriga ko‘ra 
sujet yaratadi; 
turli predmetlardan 
kompozitsiyalar 
yaratadi; 
individual va 
jamoada qo‘shiq 
ayta oladi; 
raqsda 
harakatlariga jilo 
bergan xolda 

---

142 
predmetlarga mos 
ranglarni tanlaydi 
va bo‘yaydi; 
bolalar musiqiy 
asboblarida(buben
, nay, ksilofon) 
chalishga taqlid 
qiladi; 
bolalar guruhi 
bilan qo‘shiq 
aytadi; 
raqsga tushadi 
(juftlikda aylanadi, 
oyoqlari bilan 
depsinadi, 
predmetlar bilan 
musiqaga monand 
harakatlanadi) ; 
plastilindan 
berilgan sodda 
shakllarni yasaydi; 
tayyor shakllardan 
tasvirlar yaratadi, 
turli shakldagi 
qog‘ozlarni 
yasatadi; 
qumdan turli shakl 
va piramidalar 
quradi. 
shakllarni turli 
texnika asosida 
bo‘yaydi; 
loy, xamir va 
plastilindan 
yasaydi; 
faoliyati boshida 
ko‘z oldiga 
keltirib tasavvur 
qiladi; 
xorda va 
yakkaxon 
qo‘shiq aytadi; 
raqs 
harakatlarini 
hissiyotlarni 
namoyon etish 
va muloqot 
vositasi sifatida 
qabul qiladi; 
musiqiy 
asboblarda 
chaladi 
(qo‘ng‘iroqcha, 
doira, 
metallofon, 
uchburchak) ; 
kattalar 
yordamida 
qog‘ozdan va tabiat 
materiallardan 
applikatsiya-hajmli 
oranjirovkalar 
yaratadi (siluetlar, 
otkritkalar, kitob 
yorliqlari) ; 
muhit yoki shaxsiy 
loyihalarini yasatadi; 
qog‘oz buklash, 
yirtish, qirqish yo‘li 
bilan shakllarni 
harakati va 
proporsiyalarini 
yoritgan holda kichik 
sujetli 
kompozitsiyalar 
yaratadi; 
tengdoshlari bilan 
ijodiy o‘yinlar 
yaratishi mumkin; 
shaxsiy ishlarida turli 
ifoda vositalarini 
qo‘llaydi; 
jamoaviy loyihalarda 
g‘oyalar taklif etadi. 
shaxsiy namuna 
yaratishi mumkin; 
musiqiy asboblarda 
yakkaxon yoki 
orkestrda jo‘r 
bo‘lib chalishi 
mumkin; 
g‘oya yaratadi va 
tatbiq etadi; 
maqsadga 
erishishda 
o‘rindosh sifatida 
turli predmetlar 
qo‘llaydi; 
turli spektakllarda 
rol ijro etib ishtirok 
etadi; 
olamni 
o‘zgartirishda 
insonning 
yaratuvchi rolini 
anglaydi; 
buyumlarni 
ikkilamchi 
qo‘llashda g‘oyalar 
taklif etishi 
mumkin. 

---

143 
barmoqlar teatri 
sahna 
ko‘rinishlarida 
ishtirok etadi. 
Mavzu yuzasidan savollar 
1.
O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar 
rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablari qachon va kim tomonidan 
tasdiqlangan?
 
2.
O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar 
rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablarining maqsad va vazifalari nimalardan 
iborat?
 
3.
Davlat talablarining tamoyillari nimalardan iborat?
 
4.
Davlat talablarida qanday asosiy tushunchalardan foydalaniladi?
 
5.
O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar 
rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablarida maktabgacha yoshdagi bolalarning 
yosh bosqichlari qay tartibda berilgan?
 
6.
Davlat talablari bolaning qanday rivojlanish sohalari bo‘yicha 
belgilanadi? 
7.
Birinchi rivojlanish sohasi qaysi va qanday kichik sohalarga bo’linadi? 
Mavzu yuzasidan testlar 
1.
O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar 
rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari nimaga asosan ilk va maktabgacha 
yoshdagi bolalarni har tomonlama rivojlantirish, ta’lim-tarbiya berish, maktab 
ta’limiga tayyorlash bo‘yicha davlat talablarini belgilaydi? 
a)
Hammasi to’g’ri 
b)
O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi ga asosan 

---

144 
c)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 29-dekabrdagi PQ-
2707-son “2017 — 2021-yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga asosan 
d)
Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 21-noyabrdagi 929-son “O‘zbekiston 
Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi to‘g‘risidagi nizomni hamda 
Maktabgacha ta’lim muassasalari rahbar va mutaxassislarini qayta tayyorlash va 
ularning malakasini oshirish instituti ustavini tasdiqlash haqida”gi qaroriga asosan 
2.
Davlat talablari O‘zbekiston Respublikasi hududida mulkchilik shakli va 
idoraviy tasarrufidan qat’iy nazar, qaysi ta’lim muassasalariga qo‘llaniladi? 
a)
Hammasi to’g’ri 
b)
davlat maktabgacha ta’lim muassasalari, nodavlat maktabgacha ta’lim 
muassasalari 
c)
maktabgacha yoshdagi guruhlari mavjud bo‘lgan “Mehribonlik” uylari 
d)
maktabgacha ta’lim turlari uchun kadrlar tayyorlovchi o‘rta maxsus, kasb-
hunar va oliy ta’lim muassasalari, maktabgacha ta’lim turlari bo‘yicha pedagogik 
kadrlarni malakasini oshirish va qayta tayyorlashni amalga oshiradigan 
muassasalar, maktabgacha yoshdagi bolalar tarbiya olayotgan oilalar
3.
Maktabgacha ta’lim …… 
a)
maktabgacha yoshdagi bolalar qiziqishi, iqtidori, individual ruhiy va 
jismoniy xususiyatlari, madaniy ehtiyojlarini inobatga olgan holda hamda bolada 
ma’naviy me’yorlarni shakllanishi, hayotiy va ijtimoiy tajriba egallanishini ko‘zda 
tutgan har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan yaxlit jarayon; 
b)
inson tanasi tuzilishi, ruhiyati va xulqida biologik jarayonlar hamda atrof 
muhit ta’sirida ro‘y beradigan o‘zgarishlar; 
c)
sohaning 
kichik 
guruhlari. 
Asosiy 
sohalarning 
kichik 
sohasi 
rivojlanishning ma’lum bir tomonlarini o‘z ichiga qamrab oladi va ularning aniq 
bir yo‘nalishini ko‘rsatib beradi; 
d)
ma’lum bir yosh davriga xos bo‘lgan vazifalarni maqsadli bajarish uchun 
yetarli bo‘lgan bolaning bilimi, ko‘nikmasi va malakalari hamda qadriyatlari; 
4.
Inklyuziv ta’lim….. 

---

145 
a)
bolalarning alohida ta’lim ehtiyojlari va individual imkoniyatlarini 
inobatga olgan holda ta’lim va tarbiya olinishini teng ta’minlovchi jarayon; 
b)
bola rivojlanishidagi aniq bir yo‘nalishlar; 
c)
bolalarda kutilayotgan bilim, ko‘nikma va malakalar ko‘rsatkichi; 
d)
bolani o‘zi haqidagi anglangan tasavvurlari tizimi, uning refleksiv 
faoliyatini bir qismi; 
5.
Integratsiya …..
a)
bola ta’limi va rivojlanishidagi mazmun tarkibiy qismlari o‘rtasidagi 
bog‘liqlik; 
b)
bola rivojlanishidagi aniq bir yo‘nalishlar; 
c)
bolalarda kutilayotgan bilim, ko‘nikma va malakalar ko‘rsatkichi; 
d)
bolani o‘zi haqidagi anglangan tasavvurlari tizimi, uning refleksiv 
faoliyatini bir qismi; 
6.
Refleksiv faoliyat….. 
a)
bolada o‘z tushunchalari va xatti-harakatlarini anglash va mustaqil tahlil 
qilishi asosida xulosalar shakllanishi jarayoni. 
b)
inson tanasi tuzilishi, ruhiyati va xulqida biologik jarayonlar hamda atrof 
muhit ta’sirida ro‘y beradigan o‘zgarishlar; 
c)
sohaning 
kichik 
guruhlari. 
Asosiy 
sohalarning 
kichik 
sohasi 
rivojlanishning ma’lum bir tomonlarini o‘z ichiga qamrab oladi va ularning aniq 
bir yo‘nalishini ko‘rsatib beradi; 
d)
ma’lum bir yosh davriga xos bo‘lgan vazifalarni maqsadli bajarish uchun 
yetarli bo‘lgan bolaning bilimi, ko‘nikmasi va malakalari hamda qadriyatlari; 
7.
“Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanisiga qo’yiladigan Davlat 
talablari” nechta asosiy soha va nechta kichik sohadan iborat? 
a)
5 ta asosiy soha, 15 ta kichik soha; 
b)
4 ta asosiy soha, 10 ta kichik 
c)
2 ta asosiy soha, 12 ta kichik soha 
d)
3 ta asosiy soha, 10 ta kichik soha 

---

146 
8.
Davlat talablari asosidagi yosh davrlari nechta bosqichni o`z ichiga oladi? 
a)
6 
b)
5 
c)
4 
d)
7 
9.
Ijodiy rivojlanish sohasi nechta kichik sohalarga bo`linadi? 
a)
2 
b)
3 
c)
4 
d)
5 
10.
O’zbekiston Respublikasi ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarga 
qo’yiladigan davlat talablari qaysi vazirlik tomonidan tasdiqlangan? 
a)
Maktabgacha ta’lim vazirligi 
b)
Xalq ta’lim vazirligi 
c)
Vazirlar Mahkamasi 
d)
Oliy ta’lim