Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

СТФ = УФ+ФП-ФЗ,
бунда,
СТФ – солиқ тўлагунгача олинган фойда;
ФП – фавқулодда вазиятлардан олинган фойда;
ФЗ – фавқулодда вазиятлардан кўрилган зарар;
- йилнинг сой фойдаси, у солиқ тўлангандан кейин хўжалик юритувчи субъект ихтиѓрида қолади, ўзида даромад (фойда)дан тўланадиган солиқни ва минус қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа солиқлар ва тўловларни чиқариб ташлаган ҳолда солиқлар тўлангунга қадар олинган фойдани ифодалайди:
СФ = СТФ-ДС-БС,
бунда,
СФ – соф фойда;
ДС – даромад (фойда)дан тўланадиган солиқ;
БС – бошқа солиқлар ва тўловлар.
Фойданинг тақсимланиши деганда унинг истеъмол ва жамЃаришга йўналтирилиши, жорий давр фойдасининг солиқлар тўлови, ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва захиралашга ҳамда капитал эгалари ўртасидаги шартлар, келишувларга биноан тақсимланиши тушунилади.
Фойда қуйидагича тақсимланади:

252. 
     солиқ қонунчилигига мувофиқ давлат бюджетига солиқлар, йиЃимлар ва тўловларга;
     
253. 
     ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва захиралашга;
     
254. 
     акция ва капитал эгаларига дивидендлар тўлашга.
     

Корхона ўзининг ҳисоб фойдасидан, аввало, давлат олдида ҳисоб беради ва ўзининг ихтиЄрида ҳамда тасарруфида бўлган фойда суммасини аниқлайди. Фойдадан олинган солиқлар қатъий ставкаларда ва фоизларда ундирилади. Ҳисоб фойдасининг қолган қисми корхона соф фойдаси сифатида унинг эркин белгиловига (акционерлар умумий йиЃилишининг қарори ва ички низомига) мувофиқ тақсимланади.
Соф фойдадан ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва кенгайтиришга оид сарфлар акционерларнинг умумий йиЃилишида ҳисоб бериш ҳамда уларнинг розилигини олиш асосида белгиланади.
Соф фойданинг қолган қисми чиқарилган акцияларнинг турига қараб ва уларнинг имтиЄзли шартлари асосида тақсимланади. Дастлаб имтиЄзли акция эгаларига олдиндан кафолатланган фоизларда тўловлар ҳисобга олинади, сўнгра оддий акция эгаларига дивиденд фоизлари ва суммалари эълон қилинади. Фойданинг тақсимланмаган қисми корхона учун тақсимланмаган фойда сифатида, агар корхона ночор аҳволда бўлса, қопланмаган зарар сифатида кейинги ҳисобот йилига ўтказилади.