|
3.3. Tog‘ jinslarini massivdan qazib olishda qazib o‘tish kengligini hisoblash
Mexanik kurakli ekskavatorlarni qo‘llagan holda.
Zaboy (zaxodka)ning kengligi ekskavator turgan gorizontidan cho‘michlash radiusi Rch.u bilan aniqlanadi. Ekskavtorni qazib o‘tish joyi (zaxodka)ning o‘rtacha, qisqa va keng turlari (2.1 rasm) mavjud. CHo‘michlash shartlari bo‘yicha yon zaboyda ishlashda zaboyning ichki qismi kengligi Rch.u dan oshmasligi lozim. Zaboyning tashqi tomoni kengligi esa (0,5…0,7)Rch.u ni tashkil etishi lozim. SHu tariqa, samarali cho‘michlash shartlari bo‘yicha zaxodka kengligi yumshoq tog‘ jinslarida quyidagicha bo‘ladi:
A = (1,5…1,7)·Rch.u , m
Ushbu zaxodkalar o‘rta kenglikdagi (normal) zaxodkalar deyiladi. A=(1,5…1,7) Rch.u dan kichik bo‘lgan zaxodkalar esa qisqa zaxodkalar, katta bo‘lgani esa keng zaxodkalar deyiladi.
3.2 – rasm. Zaxodka turlari: a, btransheyali boshi berk va ekspluatatsion bo‘ylama zaxodkalar;v, g – o‘rtacha ochiq (skvoznыe) qisqa zaxodkalar; d–diagonal ochiq zaxodkalar; e – ko‘ndalang ochiq zaxodkalar.
Konni qazib olishda EKG-5A tipidagi ekskavator qo‘llanilishi, u bilan birga avtotransport vositasi qo‘llanilishi parametrlarini ko‘rib chiqamiz. EKG-5A ekskavatori ekskavatorning joylashgan o‘rnidan yuqorida joylashgan zaboyni qazib oladi.
Qirqim transheyani o‘tishda s’ezdning boshlanishidan oxiriga qarab pandus yaratiladi. S’ezdning kengligi avtotransport turiga qarab bir tomonlama harakatlanganda 4,5 m dan 12 metrgacha ikki tomonlama harakatlanishda esa 12 metrdan 35 metrgacha, qiyaligi esa 10% gacha etadi.
Qazib olish transheyasi (kartasi)ning yuqori chegarasi bo‘yicha kengligi bo‘yicha “tor” ko‘ndalang zaboy, agar uning kengligi 0,8…1,5R ga teng bo‘ladi; «normal» ko‘ndalang zaboyda esa uning kengligi 1,5…1,8R ga teng bo‘ladi; «kengaytirilgan» ko‘ndalang zaboyda esa unging kengligi 2R ga teng bo‘ladi. Bunda R- gruntni kesib olish bo‘yicha eng katta radiusi, m.
3.3-rasm. To‘g‘ri kovshli ekskavatorning ko‘ndalang zaboyi. 1 - ekskavator; 2 - avtosamosval; 3 – ekskavatorning harakatlanish o‘qi; 4 –avtosamosvalning harakatlanish o‘qi.
Ekskavator to‘g‘ri chiziqli harakatlanganda ko‘ndalang zaboyning kengligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
bunda R0 – ekskavatorning optimal qazish radiusi, m;
m
- ekskavatorning har bir siljish qadami uzunligi, m;
bunda R – ekskavator turgan sathidagi maksimal cho‘michlash radiusi, EKG-5A ekskavatori uchun R = 9,04 m;
rst– ekskavator turgan sathidagi minimal cho‘michlash radiusi, EKG-5A ekskavatori uchun
rst = 5,34 m.
Qazilayotgan transheya kengligi 2R dan 3,5R bo‘lganda kengaytirilgan ko‘ndalang zaboy qo‘llaniladi, bunda ekskavator zigzag ko‘rinishida harakatlanadi.
m
3.4 – rasm. Kengaytirilgan ko‘ndalang zaboyda bir kovshli ekskavator ishlashi. 1- ekskavator; 2- avtosamosval; 3- ekskavatorning zigzag bo‘yicha harakatlanish o‘qi; 4- avtosamosvalning harakatlanish o‘qi.
Transheyaning kengligi 3,5∙R bo‘lganda ham kengaytirilgan ko‘ndalang zaboy qo‘llaniladi, bunda ekskavator ko‘ndalang harakatlanuvchi (poperechno-chelnochnaya) ko‘rinishidagi sxema bo‘yicha harakatlanib ishlaydi.
3.5 – rasm. Kengaytirilgan ko‘ndalang zaboyda bir kovshli ekskavator ishlashi.
1 - ekskavator; 2 - avtosamosval; 3 - ekskavatorning ko‘ndalang yo‘nalishda harakatlanish o‘qi; 4- avtosamosvalning harakatlanish o‘qi
Uchchala turdagi ko‘ndalang turish joylarida ishlaydigan zaboyning umumiy kengligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
m
Qazish zaboyi kengligi 3Rdan oshganda ekskavatorga birlamchi ko‘ndalang zaboy, keyinchalik frontal zaboyda ishlanadi. Frontal zaboyda α burchakning 45°dan oshmasligini ta’minlab berish uchun ekskavatorning ishlash o‘qi oldin qazib olingan bo‘shliq tomonga siljiydi.
3.6-rasm. Ekskavatorning frontal zaboyi. 1 - ekskavator; 2 - avtosamosval; 3 – ekskavatorning harakatlanish o‘qi; 4 –avtosamosvalning harakatlanish o‘qi.
Frontal zaboyning kengligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
m
Bunda Rsm – ekskavator turgan sathidagi maksimal cho‘michlash radiusi, EKG-5A ekskavatori uchun R = 9,04 m.
Do'stlaringiz bilan baham: |
