Karbon kislota va murakkab efirlar

H3C – COOH

Limon kislotasi

COOH

HOOC – CH2 – C – CH2 – COOH

OH

Chumoli kislota

Н – COOH

Vino kislotasi

HOOC – СН - СН –– COOH

ОН ОН

Sut kislota

СН3 - СН – COOH

ОН

Yantar kislota

HOOC – СН2 - СН2 –– COOH

Benzoy kislota СООН

Askorbin kislota

НО ОН

Н

=О

НОН2С-НОНС

О

Atsitalsalitsil kislota

СООН

ОСОСН3

Oksalat kislota

HOOC –– COOH

Olma kislota

HOOC – СН - СН2 –– COOH

ОН

• Bu kislatani turlicha nomlashgan masalan: «nordon nam bo’lgan», «yog’och kislota», ko’p vaqt uni yog’ochdan olishgan. U keng qo’laniladi – xushbuy moddalar va dorilar erituvchisi, atsetat tola, bo’yoqlar, murakkab eferlar, atseton, xlorsirka kislota, sirka angidridi ishlab chiqarishdagi kimyoviy sintezda reagent bo’lib ishtirok etadi. Oziq-ovqat sanoatida konservalovchi vosita va ta’m beruvchi qo’shimcha sifatida ishlatiladi.

Sirka k-ta yoki etan k-ta

H3C – COOH

• Chumoli kislotasi sirka kislotaga nisbatan kichik radikali hisobiga o’n barobar kuchli . Chumoli kislota nafaqat chumolida balki krapiva tolalarida ham uchraydi . Usbu kislota bakterosidlik xossasiga egaligi uchun konservant sifatida qo’llaniladi. Xalq tabobatida chumoli kislotani revmatizm kasalliklarini, radikulitlarni davolashda , asalarichilar asalari kanalarini – parazitlariga qarshi kurashda foydalaniladi.

Chumoli kislota

Н – COOH

• Limon kislota, ko’pgina o’simliklar mevalarida limonlar va xitoy limonida ( 80 va 70% gacha uchraydi).

Limon kislota

COOH

HOOC – CH2 – C – CH2 – COOH

OH

• Oksalat kislota, shavil barglarida uchraydi. Bu kislotadan ehtiyot bo’lish tavsiya etiladi. Uning tuzlari oksalatlar suvda erimaydi, shu sababli shavilni sevuvchilar buyraklarida va peshob pufaklarida tosh yig’ilishiga sabab bo’lishi mumkin.
• Oksalat kislota matolarni oqartirishda ishlatiladi , zanglarni yo’qotishda ishlatiladi. U alyuminiymi , kumushni, xrom va mis qotishmalarini tozalovchi kompozitsiyalar tarkibiga kiradi.

Oksalat kislota

HOOC –– COOH

• Tibbiy antiseptik modda.

Benzoy kislota

СООН

• Aspirin – shamolashni oldini oluvchi issiqlik tushiruvchi og’riq qoldiruvchi xossalariga ega, shu sababli uni tibbiyotda keng qo’llaniladi.

Atsetil salitsil kislota

СООН

ОСОСН3

• Organizmni barqarorligini shamollashga chidamliligini oshirish da askorbin kislotasini o’rni beqiyosdir - vitamin С (Askorbin kislotasi). Unung kislotaligi benzoy kislotasinikiga teng.
• Bir kecha – kunduzlik me’yori, – 60 mg.

Askorbin kislotasi

НО ОН

Н

=О

НОН2С-НОНС

О