Kanallar va to‘lqinlarning tarqalishi 2-ma’ruza

Bo‘shliqda (ochiq fazoda) radioto‘lqinlarning tarqalishi
Bo‘shliq deganda molekulalar, atomlar, erkin zaryadlar bo‘lmagan bir jinsli cheksiz fazo tushuniladi. Bunday bo‘shliq tushunchasini kiritilishi
maydonning radioto‘lqinlarni tarqalishining istalgan mexanizmiga xarakterli bo‘lgan umumiy xossalarini aniqlashga imkon beradi.
Agar bo‘shliqning ε₀=1 nisbiy dielektrik singdiruvchanlikka va µ=1 nisbiy magnit singdiruvchanlikka ega bo‘lgan A nuqtasiga yo‘naltirilmagan nurlantirgich joylashtirilsa, u holda nurlantirgichdan R masofadagi E_o elektr maydon kuchlanganligini quyidagicha tarzda aniqlash mumkin:
A nuqta atrofida R radiusli aylanani o‘tkazamiz (2.2-rasm).



2.2-rasm. nomi

U holda sfera sirtining birligiga to‘g‘ri keladigan quvvatni, ya’ni bitta davrda Poyting vektori modulining | P | o‘rtacha qiymatini quyidagicha aniqlash mumkin:

| P | =P / 4πR²,

bu erda R – nurlantirgichga beriladigan quvvat.

Poyting vektori bu E_o elektr maydon kuchlanganligini N_o magnit maydon kuchlanganligiga vektor ko‘paytmasi hisoblanadi:


P = [E₀ ; H₀] yoki E₀ ┴ H₀ ekan, u holda | P | = | E₀ | · | H₀ | .

Poyting vektorining yo‘nalishi bu nuqtadagi energiyaning tarqalishi yo‘nalishi bilan mos tushadi.

Nurlantirgichdan etarlicha katta maosfalarda u nurlantiradigan qabul qiluvchi antenna egallaydigan uncha katta bo‘lmagan maydon chegaralaridagi sferik to‘lqinni tekis deb hisoblash mumkin, sferik to‘lqin uchun quyidagi nisbat mavjud:


, Om

U bo‘shliqning to‘lqin qarshiligi deyiladi.

Natijadan | H | = | E₀ | / 120π yozish mumkin yoki | P | qiymatni hisobga olish bilan quyidagini olamiz:


,


,

ya’ni nurlantirgichdan R masofadagi E₀ elektr maydon kuchlanganligini olamiz

E₀ vektorning fazasi to‘lqin R masofani bosib o‘tganida φ = (2π/λ)· R qiymatga ega bo‘ladi, bu erda λ –to‘lqin zunligi.