Kanada iqtisodiy geografik o'rni va tabiiy resurslari

4. Davlat tuzumi.

Dastlabki yevropaliklar (Jon Kabot ekspedisiyasi) Kanadaga 1497 yilda yetib kelgan edilar. Kanadaga ko'chib kelib,bo'sh yerlarni egallash XVIII asrdan boshlangan, shu davrda tub joy aholi ko'plab qirildi. 1605 yilda inglizlar Kanada hududida o'zlarining dastlabki manzilgohlarini barpo etdilar.

1756-63 yillardagi yetti yillik urush natijasida Kanada Buyuk Britaniya qo'liga o'tdi. 1791 yilda konstitusion akt qabul qilingach, Buyuk Britaniyaning Shimoliy Amerikadagi mustamlaka yer mulklari chegaralari uzil-kesil ramiylashtirildi va belgilab qo'yildi. 1867 yilda Angliya parlamenti qabul qilgan AKTga muvofiq Kanadaga dominion statusi berildi. Markazlashtirilgan davlatni barpo etish XIX asrning oxiri, XX asrning boshlarida nihoyasiga yetkazilib, Monitoba, Britaniya Kolumbiyasi, Shahzoda Eduard Alberi oroli viloyatlari tuzildi. 1931 yilda Angliya hukumati Kanadaning ichki va tashqi siyosatdagi mustaqilligini tan oldi.

Kanada keng huquqlarga ega bo'lgan 10 ta viloyatdan va federal hukumat boshqaruvidagi ikki hududdan iborat federal davlat.

Rasman Buyuk Britaniya qirolichasi va uning vakili bo'lgan general-gubernator davlat boshlig'i hisoblanadi, general-gubernatorni qirolicha Kanada bosh ministrining tavsiyasiga binoan tayinlaydi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni 5 yil muddatga saylab qo'yiladigan jamoalar palatasidan (282 deputat) va regional asosda tayinlanadigan senatdan (104 deputat) iborat parlament amalga oshiradi. Ijroi hokimiyat bosh ministr boshchiligidagi hukumatga tegishli.

5. Xo'jaligi.

Hozirgi Kanada AQSH, Yaponiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Fransiya, Italiya davlatlari bilan birga «katta yettilik» mamlakatlar guruxiga kirib, xorijiy dunyoning industrial yetakchi mamlakatlaridan biridir. Mamlakatda qisqa tarixiy vaqt davomida bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodiyot barpo etildi.

Kanada xorijiy dunyoda nikel, rux, asbest,kaliy tuzlari va gazeta qog'ozlari ishlab chiqarish bo'yicha yetakchi mamlakatdir. Bundan tashqari mamlakat oltin, kumush, uran, molibden, titan, gips, oltingugurt, kobalt, temir rudasi, mis qazib chiqarishda yetakchi o'rinlarni egallaydi. Kanada qazib oluvchi sanoat mahsulotlari xom-ashyo va yarim fabrikatlarning jami 80 foizini jahon bozoriga chiqaradi. Mamlakat eksportining 70 foizi AKShga to'g'ri keladi.