Kampyuter-graf-mustaqil pdf

---

Jizzax davlat pedagogika insituti sirtqi bo’lim 3-kurs 0703-guruh
“Informatika va uni o’qitish metodikasi “yo’nalishi talabasi Urisheva
Malikaning Kampiyuter grafikasi fanidan
3DS-MAX dasturini o’rnatish
Mavzusida tayyorlagan

---

3DS-MAX dasturini o’rnatish
3ds Max uch o'lchovli modellashtirish uchun eng kuchli dasturlardan biri 
hisoblanadi. Bu me'morlar, dizaynerlar, animatorlar va boshqa ijodiy kasblarning 
vakillari uchun o'z iste'dodlarini ro'yobga chiqarish uchun juda mos keladi.
Ushbu maqolada biz ushbu dasturni ishlatishda birinchi qadamni ko'rib chiqamiz - 
yuklab olish va o'rnatish.
3ds Max ning so'nggi versiyasini yuklab oling
3ds maxni qanday o'rnatish kerak
3ds Max ishlab chiqaradigan Autodesk kompaniyasi o'zining turli xil tuzilmalar va 
tizimlarning arxitektura, dizayn, modellashtirish va dizayn sohalarini 
o'rganayotgan talabalarga ochiqligi va sodiqligi bilan mashhur. Agar siz talaba 
bo'lsangiz, sizga Autodesk mahsulotlarini (jumladan, 3ds Max) uch yil davomida 
bepul foydalanish imkoniyati beriladi! Ushbu taklifdan foydalanish uchun siz 
kompaniyaning veb-saytida ariza to'ldirishingiz kerak.
Aks holda, 30 kun davomida amal qiladigan 3ds Max sinov versiyasini yuklab 
oling, shundan so'ng uni doimiy foydalanish uchun sotib olishingiz mumkin.
1. Autodesk veb-saytiga o'ting, Bepul sinovlar bo'limini oching va unda 3ds Max-
ni tanlang.

---

2. Ko'rsatilgan maydonga elektron pochta manzilingizni kiriting va "Hozir yuklab 
olish" ni bosing.
3. Belgilash katakchalarini belgilab, litsenziya shartnomasini qabul qiling. Davom 
etish-ni bosing. O'rnatish faylini yuklab olish boshlanadi.

---

4. Yuklab olingan faylni toping va uni ishga tushiring.
Agar siz Windows 7-dan foydalanayotgan bo'lsangiz, o'rnatish faylini 
administrator sifatida boshqaring.
Ochilgan oynada "O'rnatish" ni bosing. O'rnatish jarayoni boshlanadi. Siz faqat 
uning tugashini kutishingiz kerak.

---

3ds Max ning sinov versiyasini o'rnatayotganda siz Internetga ulanishni faol 
ravishda qoldirishingiz kerak.
O'rnatish tugallandi! Siz har kuni o'z mahoratingizni oshirib, 3ds Max-ni 
o'rganishni boshlashingiz mumkin!
Sizga quyidagilarni o'qishni maslahat beramiz: 3D-modellashtirish uchun dasturlar.
Shunday qilib, biz 3ds Max sinov versiyasini o'rnatish jarayonini ko'rib chiqdik. 
Agar siz unda ishlashni yaxshi ko'rsangiz, Autodesk veb-saytida siz tijorat 
versiyasini sotib olishingiz yoki vaqtincha obuna bo'lishingiz mumkin.
Dastur haqida umumiy ma’lumotlar. Uch o`lchovli grafika ilmiy
tekshirishlarda, injenerlik loyiha ishlarida, fizik ob`ektlarning kompyuter 
modellarini qurishda keng qo`llaniladi. Uch o`lchovli grafika kompyuter grafikasi 
tarkibiga kiruvchi eng murakkab va keng qamrovli yo`nalishdir. Uch o`lchovli 
grafika bilan ishlovchi foydalanuvchi loyihalash, yoritish, ob`ektlar va kameralarni
ko`chirish, tovush va namoyish effektlardan foydalanish kabi sohalardan 
bilimlarga ega bo`lishi kerak. Bu yerda shu sohaning tashkil etuvchilari – fazolar, 
ob`ektlarni modellashtirish, namoyish tog`risida ma`lumotlar keltiriladi.
Qxirgi yillarda an`anaviy 2D grafik dasturlar bilan uch o`lchovli 3D
modellashtirish, animasiya va namoyish dasturlari ko`p tarqaldi. Shu davrda ishlab 
chiqilgan dasturlardan Discreet kompaniyasining 3D Studio MAX yoki Alias 
Wavefront kompaniyasining JAVA dasturlari o`z mohiyatlari bo`yicha gibrid 
grafik paketlardir. Chunki ular bir tomondan 2D va 3D vektorli
ob`ektlar bilan ishlash imkoniyatini bersa, ikkinchi tomondan ish natijasidan 
pikselli (rastrli) tasvir – alohida kadr sifatida yoki videotasmada olinadi. 3D 
modellashtirishning xususiyatlari va ularda animasiya harakatlarni qo`shish 

---

imkoniyati ularga bo`lgan qiziqishni kesk in oshirib yuboradi. Ularni:
namoyish effektlarini kino va videoindustriyada;

televizion tijoratda (reklamada);

interaktiv o`yinlarda;

sano`t va arxitektura dizaynida (bezashda);

ilmiy, tibbiy va sud namoyishlarida;

o`rgatuvchi dasturlar va kompyuterda ishlatish mumkin.

Shuni ta`kidlash lozimki uch o`lchovli grafika dasturlari kompyuter
qurilmalari, uning dasturiy ta`minoti hamda u bilan ishlovchi dizayner bilimlariga 
juda yuqori talablar qo`yadi.
Uch o`lchovli grafika bilan ishlaganda, shakllar hosil qilinadigan fazoga
alohida e`tibor berish kerak. Bu holda an`anaviy 2D — tekislik uch o`lchovli 
grafika maqsadlariga to`g`ri keltiriladi. 3D — grafikada ishchi fazoni shunday 
ifodalash kerakki, unda nafaqat modellashtirilayotgan uch o`lchovli geometrik 
shaklni, balki uning geometrik joylashishi va holati hisobga olinishi kerak. Uch 
o`lchovli grafikada Dekart, silindrik va sferik koordirata sistemalari ishlatiladi.
Qurilgan barcha uch o`lchovli ob`ektlarni geometrik va nogeometrik
ob`ektlarga bo`lish mumkin. Geometrik ob`ektga asosan sahna tashkil etuvchilarini
qurishda ishlatiladi: personajlar, jismlar, boshqa so`z bilan aytganda — mavjud 
borliq ob`ektlarini. Nogecmetrik ob` ektlar esa sahnaga jonlilik hissini berish 
uchun (to`g`ri yoritish), ob` ektlarga ta` sir etuvchi kuchlarni model-lashtirishda 
(masalan gravitasiya yoki shamol esishi) va hokazo.
Boshqacha aytganda namoyish etilayotgan kadrda geometrik ob` ektlar aynan 
(chiziqlar va sirtlar ko`rinishda), nogeometrik ob`ektlar esa oraliq (soyalar, 
tezlanish va hokazo ) ko`rinishda namoyon bo`ladi.
Geometrik ob`ektlar. Geometrik ob` ektlarni ko`rishda juda kuchli va keng 
tarkalgan 3D paket Discreet kompaniyasi 3D Studio Max dasturini tanlab uning 
misolida ob`ektlarning asosiy turlari va modellashtirish texnologiyasini ko`rib 
o`tamiz. Bu dastur yordamida geometrik ob`ektlarning quyidagi turlari qurilishi 
mumkin.Splayn chiziqlar (Spline Curves) – boshqa sirt yoki shakllarni ko`rishda 
ishlatiladigan va shu tartibda qurilgan (Beze yoki Nurbs) chiziqlar. Ularni har akat 
troyektoriyalarini ifodalash uchun ham ishlatish mumkin.
Masalan, Beze chiziqlari uchun, xususiy holda, boshlang`ich shakl va chiziqlar 
to`plami aniqlangan bo`lib (masalan, tekst, aylana, ellips) ular keyinchalik aniq 
shakllar ko`rishda ishlatilishi mumkin. Poligonal ob`ektlar (polugonal objects) — 
bular o`zgarib turuvchi parametrlar bilan ifodalanuvchi (masalan uzunlik, radius) 
poligonal boshlang`ich shakllar (polygonal primitives) yoki polugonal turlardir 
(polugonal meshes). Poligonal turlar juft-jufti bilan uchlarni tutashtiruvchi qirralar 
sifatida aniqlanadi. Boshlang`ich shakllar (primitiv) ni ishlatish dizaynerga 
(dasturgaham) d ob`ekt shaklini o`zgartirishni ancha osonlashtiradi. Shunda 3D – 
boshlang`ich (primitiv) shakllarni (masalan sfera yoki silindr) namoyish etishda, 
ularning shakli qirralar yordamida berilgan aniqlikda almashtiriladi. Poligonal d 
ob`ekt sirti tekis yoqlardan iborat bo`lgani uchun, ularga namoyish silliqligini 
berishda turli silliqlash algoritmlari foydalaniladi. Bu texnologiya asosan 3D 
o`yinlarni va virtual borliqni yaratishda keng qo`llanadi.

---

Beze sirtlari (Bezier patches) – bu Beze cho`qqilarining joylashishi bilan silliq 
sirtlardir. Bu cho`qqilar sirtga urinma vektorlar (tangent) uchlarida joylashgan 
qo`shimcha boshqaruvchi nuqtalar (control points) yordamida sirtni egriligini 
aniqlaydi.
Bu sirtlar hisoblash tizimi uchun ma`lum qiyinchiliklarni tug`dirishiga
qaramay, ular yordamida murakkab egri chiziqli ob`ektlarni modellashtirish 
mumkin.
NURBS sirtlar — bir jinsli bo`lmagan egri chiziqli sirtlarni modellashda 
ishlatiladigan eng universal va samarali vositadir. Bunday sirtlar maxsus to`rt 
o`lchovli bir jinsli fazoda ifodalanadi. Unda har bir boshqaruvi cho`qqi, uchta X, 
Y, Z koordinatadan tashqari qo`shimcha vazn (weigat) tavsifiga ham ega. 
Cho`qqining o`rni va nisbiy vaznini o`zgartirish orqali ob`ekt shaklini aniq 
boshqarish mumkin.
Murakkab ob`ektlar (compound objects) – oldindan tayyorlab qo`yilgan ikki yoki 
undan ko`p shakllardan tuziladi. Qanday jism qurilishiga qarab oldindan tuzilgan 
shakllar chiziq yoki sirt bo`lishi mumkin.Dinamik ob`ektlar (dynamic objects) — 
ularga qo`yilgan tashqi kuchlar ta`sirida harakatga keluvchi ob`ektlar: prujina va 
amortizatorlar. Ular ob`ekt harakati dinamikasini modellashtirishda ishlatiladi.
Boshqa dasturlarda geometrik ob`ektlarni qurish va muharrirlashning shunga 
o`xshash yoki ulardan farq qiluvchi usullari qo`llaniladi.
Nogeometrik ob`ektlar.Misol sifatida 3D Studio Max dasturini ko`rishni davom 
ettiramiz. Quyidagi ob`ekt turlarini qarash e`tiborga loyiq.
Yoritish manbai (light objects) tashqi va ichki yoritishni ifodalashda
ishlatiladi. Ourli algoritmlar yorug`lik tarqatuvchi turli manbalarni yaratadi: bir
nuqtadan barcha tomonga tarqaluvchi nur; projektordagi chiquvchi fokuslangan 
yorug`lik; yo`naltirilgan manbadan chiquvchi yo`naltirilgan nur. Bunda 
manbalardan chiquvchi nur turli rangda bo`lishi, ma`lum masofadan keyin
pasayishi shuningdek ob`ektlarning soyalarini hosil qilishi mumkin.
Kameralar (cameras) — kadr tekisligida ob`ekt aksini to`liq nazorat qilish 
imkonini beradi. Uning eng asosiy tavsifi, ko`rish maydonini aniqlovchi kamera 
ob`ektivining foks masofasidir. Bu ikki parametr o`zaro bog`liq va mos ravishda 
gradus va millimetrlarda o`lchanadi. Yana bir muhim tavsif bu qirqim tekisligidir.
U sahna qismining ko`rinish masofasini aniqlaydi.
Fazoni bukuvchilar (space warps) ob`ektlarga tashqi kuchlar ta`sirini
ifodalaydi, bu – ma`lum ob`ektlarga ta`sir ko`rsatuvchi kuchlar maydoni 
deformasiyasi, yoki ob`ekt bo`laklarini sochib yuboruvchi zarbdor to`lqinlarni 
keltirish mumkin.
Materiallar sirtning namoyishi xususiyatlarini, ya`ni sirtning sahna
yoritilganligi bilan munosabatini aniqlaydi.
Sirtlarning quyidagi xususiyatlari materiallarning yorug`lik bilan
munosabatini aniqlaydi:
— rang (color);
— shaffoflik (transparency);
— silliqlik (shiness)
— nurning sinish koeffisenti (refractive index) .

---

Rang va shaf foflik nur sochilishni aniqlaydi. Sinish koef fisenti va silliqlik
yordaraida sirtdan shu` lalar va nurli oynaviy qaynatish aniqlanadi.
Material rangini tanlashda quyidagilarni hisobga olish kerak:
— Materialni aniq rangini aniqlash.
— Rangning to`qliq dara jasi.
— Rangning yorug`lik dara jasi.
Namoyish paytida fotorealistik sifatni olish uchun material xususiyatlarini juda 
aniq berish kerak. Shu maqsadda grafik dasturlarda turli fikr xususiyatli materiallar
andoza (shablon) lari ishlatiladi. Andozalardan foydalanish dizayner ishini keskin 
osonlashtiradi. Sirt yuzasiga har xil bezaklarni (uzor) tushirish uchun dasturlarda 
teksturali xaritalar (dekorativ bezak — maps) ishlatiladi. (Masalan devorga terilgan
g`isht, tirasoh terisidan tayyorlangan buyum) . Oldindan tayyorlangan teksturalar 
har xil turdagi fayllarda (HMP, TIF, JPG, EPS,..) saqlanishi yoki ularni tez qurish 
qoidalari ko`rinishida saqlanishi mumkin.
2. Interfeys elementlari. Birinchi navbatda siz 3 Ds Max dasturini ishga 
tushirganda uning asosiy ekranini ko‘zingiz tushishi mumkin.
Agar siz yangi foydalanuvchi interfeysni bilmaydigan bo‘lsangiz, unda dastlab 
qurilmalarini ko‘rib chiqishingiz hamda ular bilan atroflicha tanishishingiz lozim. 
Siz interfeysni dasturi elementlardan tashkil topganligini, ya’ni, bir xil turdagi 
buyruqlarni guruhlanganligini ko‘ring va ishonch hosil qiling. Masalan, o‘z 
vaqtida obyektlar holatini sozlash va boshqarishni amalga oshirish tugmachasi 
jamlanmasi yordamida animatsiyani amalga oshirish jaraѐLnini boshqarish vositasi. 
Dastur ekranini shartli tarzdi beshta asosiy elementlarga ajratish mumkin: Main 
menu (Bosh menyu). Dastur ekranining yuqori qismda joylashgan va bu menyu 3 
Ds Max dasturiga asosiy buyruqlar bilan murojaat qilishni ta’minlaydi. Barcha 
buyruqlar menyusi toifalar bo‘yicha birlashtirilgan.
Main Toolbar (Qurilmalarni bosh paneli) Odatda u Bosh menyu ostida
joylashadi, ammo “suzuvchi” panel ko‘rinishida aks ettirilishi ѐLki ekraning boshqa 
joyida joylashishi ham mumkin. Toifalar bo‘yicha ajratilgan, to‘plam bilan birga 
qurilmalar tarkibida joylashgan ѐLki yakka bo‘lishi mumkin. Dastur amallari va 
qo‘llanuvchi buyruqlar tezkor murojaatlar tugmachasidan tashkil topadi. Viewports
(proyeksiya ekrani) ekranning markazida joylashgan va uning katta qismini 
egallaydi. To‘rtta ajratilgan ko‘rinishda devor proyeksiyasi – yuqori
Tor (yuqori), ѐLnbosh Left (chap), to‘g‘risidan yo‘naltirilgan Front ( ro‘parasidan)
va kelajakda
rivojlanishni ko‘zda tutadigan Perspective (istiqbolli). Command Panel (buyruqlar 
paneli) Odatda ekran proyeksiyasining o‘ng tomonidan joylashgan. Bu panel oltita 
to‘plamdan tashkil topgan va devor obyektlarini modefikatsiyalash va tashkil etish 
bo‘yicha amallarni bajarilishini ta’minlaydi. Har bir to‘plam obyektlarni sozlovchi 
sivatkadan tashkil topgan.
Lover Interface Bar (Interfeysning quyi qatori) Dastur oynasining quyi qismida 
joylashgan. Turli maydon va tugmachalardan tashkil topgan, uning tarkibiga 
maydonning aks etish xolati va maslahatchi (spravochnik) kiradi, shu bilan birga 
animatsiyalarni qayta tiklash va boshqaruv oynasi proyeksiyasi uchun tugmalar 
to‘plami ham mavjud.

---

3Ds Max dasturi oynasiDastlab, ishni 3Ds Max dasturini atroflicha o‘rganib 
chiqishdan boshlasak, avval dastur ѐLrdamida obyekt ko‘rinishda asosiy maqbul 
ishlarni amalga oshirish: sodda primitivlarini tuzish, obyektlarni belgilash, ularning
bir-biriga o‘zaro tekislash, proyeksiya oynasidagi aks etish xolati va joylashishi, 
ularni o‘zgartirish, ma’lum masshtabga keltirish, o‘zgartirish va aylantirish 
mumkin. Bu oddiy amallar 3Ds max 7 dasturining keyingi asosiy faoliyatiga 
xizmat qiladi. Xaqiqiy haѐLtda jud ko‘p obyektlar o‘zida oddiy uch o‘lchovli 
qo‘llanmalar amallarini o‘zida aks ettirgan. Masalan, stol parallelpipeddan tashkil 
topgan, stol lampasi esa – silindr va yarim shakldan, avtomobil ballon esa – boshqa
yuqoridagilarga o‘xshamaganshakllardan tashkil topgan. Katta va kichik 
darajadagi barcha ko‘rgazmalardaamalda uch o‘lchovli virtual joylashuv shartlari 
qo‘llanilib kelinmoqda. 3 Ds мax standart obyektlari o‘zida “qurilish 
materiallar”ini tashkil etgani uchun ular yordamida turli ko‘rinishlar tashkil etishga
ko‘maklashadi.
3D Studio Max dasturida obyektlar yaratish
3. 3D MAX dasturida ob`ektlarni yaratish. 3D-MAX dasturi orqali
standart sodda geometrik shakllarni ixtiyoriysini qurish mumkin.Biz quyida misol 
tariqasida paralellopipedning panjarali (karkasli) qurilishini ko`rib o`tamiz.Bu 
uchun Create (yaratish) buyruqlar panelidagi Geometry (geometriya) ob`ektiga 
kiramiz, natijada ob`ektga ta`lluqli tugmalari ro`yxatidan Extended Primitives 
(sozlangan sodda shakllar) tanlanadi va Object Type (ob`ekt turi)Compound 
Objects -■article Systems Patch Grids MURBS Surfaces Dynamics Objects 
ro`yxatidan oddiy 7 qulay turlariga mos keluvchi yozuvli tugmalar paydo 
bo`ladi.So`ngra Chamfer Box (paralellopiped) tugmasi tanlanadi. Buyruq 
panelining quyi qismida uch yozuv:Creation Method (yaratish usuli), 
Keybo`rdEntry (klaviaturali kiritish) va Parameters (parametrlar) paydo 
bo`ladi.Sichqonchaning chap bilan Perspective proyeksiyasi oynasini tanlang va 
tugmani qo`yib yubormasdan, parallelepiped asosini chizish uchun kursorni 
diagonal bo`yicha tortib boramiz Parameters (parametrlar) da length (uzunligi) va 
Width (kengligi) parametrlar miqdorining o`zgarishini kuzating). Asos uzunligi va 
kengligini o`rnatish uchun sichqon tugmasini qo`yib yuborish mumkin. 
Paralellopiped balandligini berish uchun sichqoncha ko Ysatgichini yuqorida quyib
yuborilgan nuqtada kursorni joylashtirish va sichqonchaning chap tugmasini bosib,
so Yigra kursomi biror masofa yuqoriga sil jiting va yana chap tugmasini bosish 
kerak bo`ladi. Hozir siz o`lchagan masofa, 450 burchak bilan qirqiluvchi faska 
kengligiga teng bo`ldi. Faska balandligini shuningdek Fillet (faska) parmetri 
yordamida ham berish mumkin. Faska sirtini siliqlovchi Smooth (silliqlash) 
rejimini ulagach, natijada, yasalgan parallelepiped ko`rsatilgan ko`rinishga ega 
bo`Lishi kerak.
3ds Max kutubxonasi ichki elementlarning asosiy modellarini o'z ichiga oladi. 
Bular shisha, metall, keramika, pardalar, mebel, uy jihozlari, uy hayvonlari va, 
albatta, odamlardir. 2D modellarining salmoqli ulushi turli xil uslublar ichki 
bezatish. Bu barokdan tortib to zamonaviygacha bo'lgan keng ro'yxat. Ushbu 
kutubxona me'morlar, dizaynerlar va 3ds Max-da ishlaydigan har kim uchun 
foydali bo'ladi. Agar 3D dasturida ikki o'lchovli ob'ektlar mavjudligi sizni 

---

ajablantirsa, tashvishlanmang! Kompyuter ob'ektlari tekis bo'lishi mumkin. 
Modellashtirish jarayoni shunchalik soddalashtirilganki, dasturni etarlicha mahorat
bilan istalgan ob'ektning 3d modelini yasash mumkin. Mebeldan o'simliklarga 
qadar. Albatta, Ajam foydalanuvchilar uchun ko'pincha "og'irlik" tufayli 3d 
ob'ektlar bilan ishlash qiyin. Ular loyihani shunchalik og'irlashtiradiki, ishlash 
deyarli imkonsiz bo'lib qoladi. Bu erda 2d modellari yordam beradi. Ular bir 
vaqtning o'zida kompyuter modelining qulayligini asosiy printsipning fotografik 
aniqligi bilan birlashtiradi. 2D model formatlari: ako, 3ds va maksimal.
Dizayn sohasida uch o'lchovli modellashtirish bilan tanish bo'lmagan odamlar 
uchun, ehtimol, vositalarni tanlash va Softimage | XSI, 3ds Max Design, Maya, 
Lightwave3d va boshqalar kabi grafik dasturlarning hajmi shunchalik kattaki, har 
qanday shakldagi eng murakkab modellashtirishni tezda amalga oshirishga imkon 
beradi. har qanday 3D effekt yoki animatsiya bilan. Ammo bu hech qachon 
professional 3d dizayneri yoki animator tomonidan aytilmaydi. Albatta, nazariy 
jihatdan, dizayner ixtiyorida bo'lgan modellashtirish vositalari har qanday 3D 
xayolotni yaratish uchun etarli. Ammo bunday maqsadga erishish usuli boshqacha 
bo'lishi mumkin. Har bir holat uchun bir xil vosita bir xil darajada foydali 
bo'lmasligi mumkin: ba'zi yo'llar bilan bir necha daqiqada natijaga erishishga 
yordam beradi, ammo boshqalarida u soat va kunlarni oladi. "To'pdan 
chumchuqlarni otmaslik" uchun, standart dastur paketining imkoniyatlarini 
kengaytirishga imkon beradigan turli xil skriptlar, qo'shimchalar mavjud. 3Ds 
Max-da bunday qo'shimchalar juda ko'p, dastur bilan ishlashni soddalashtiradigan 
o'nlab va yuzlab plaginlar mavjud. Albatta, 3Ds Max ning yangi foydalanuvchisi 
dasturlar va qo'shimchalarning ushbu dengizini tushunishni, ishlashning zarur va 
maqbul usullarini aniqlashni qiyinlashtiradi. Ushbu maqola bunday 
foydalanuvchilar uchun maxsus yozilgan, unda mashhur qo'shimchalar va ularning 
maqsadi tasvirlangan. Bu erda biz qo'shilishi mumkin bo'lgan vizualizatorlarni 
ko'rib chiqmaymiz. 3Ds Max-dagi ushbu plaginlar sizni topishga imkon beradi 
muqobil usullar tasvirlarni ko'rsatish, turli xil effektlarni ingl standart muharriri 
hisoblash mumkin emas. Bu juda ko'p miqdordagi yordamchi vositalar va 
sozlashlarga ega murakkab modullar. Maksvell, Render, Vray va Final kabi turli 
xil renderlovchilarning barcha imkoniyatlarini sanab o'tsangiz ham bitta maqola 
etarli bo'lmaydi. Albatta, biz keyingi safar vizualizatsiya vositalari haqida ham 
gaplashishni kutmoqdamiz.
Shunday qilib, agar tanlangan plagin o'rnatish ustasi bilan jihozlanmagan bo'lsa, 
quyidagilarni bajaring. Agar ishlayotgan bo'lsa, 3ds Max ni yoping. Modul arxivini
oching. Yuqoridagi ro'yxatdan istalgan kengaytma bilan kutubxona faylini toping. 
Uni C: Program FilesAutodesk3ds Max plaginlari papkasiga nusxalash. Maks 3ds 
boshlang.
Sahnalarni yaratish, loyihani yaratish jarayoni materiallar kutubxonasi mavjudligi 
bilan osonlashadi. Unda siz tayyor ob'ektni tanlashingiz, sozlashingiz va loyihaga 
kiritishingiz mumkin. Kutubxonada tez-tez ishlatiladigan ob'ektlarning ko'pligi 
mavjud, shuning uchun kerakli narsani topish imkoniyati juda katta. Bu har safar 
noldan kerakli materialni yaratish ehtiyojini yo'q qilib, ishni sezilarli darajada 
osonlashtiradi. Qulay shablon kutubxonasi sizning qattiq diskingizda .mat faylida 

---

joylashgan. Birinchi marta 3ds Max dasturini o'rnatganingizda, AecTemplates.mat 
kutubxonasi avtomatik ravishda o'rnatiladi. Unda odatiy me'moriy materiallar 
mavjud. Shuningdek, yuklangan standart kutubxona 3ds Max quyidagi fayl 
toifalarini o'z ichiga oladi: Orqa fon rasmlari; G'isht quyish g'ishtlari; Zamin 
yuzasi; Metall metall; Kosmik bo'shliq; Yog'och (yog'och); Toshlar. Bundan 
tashqari, o'rnatish paytida turli xil arxitektura materiallari kutubxonalari yuklanadi,
ular 3ds max papkasida, materiallar kutubxonalari katalogida (3ds max 2008 
versiyada) yoki matliblarda (oldingi versiyalar) saqlanadi.
Max kengaytmasi bo'lgan fayllar standart ravishda 3ds maksimal hajmda ochiladi. 
Bular agar siz chap chap burchagidagi logotip belgisini bossangiz, menyu ochiladi:
Buzilgan fayl Agar fayl buzilgan bo'lsa, uni zaxira papkasidan qanday tiklash 
mumkin. Bu 2 ta holatda ishlaydi: agar loyiha sizning kompyuteringizda amalga 
oshirilgan bo'lsa; agar siz yaqinda fayl yaratgan bo'lsangiz va u hali yangi zaxira 
fayllari bilan yozilmagan bo'lsa. Tekshirish: papkaga o'tishingiz kerak Mening 
hujjatlarim → 3dsmax → Autoback. Ushbu papkada oxirgi 3 ta fayl sukut bo'yicha
mavjud va har 5 daqiqada bir-birining ustiga yoziladi. Agar siz oxirgisini ochishga 
muvaffaq bo'lsangiz (vaqtni tejashga qarang), unda o'zingizni juda omadli deb 
hisoblang. Ushbu faylni loyiha papkasiga nusxalashingiz, normal nomini 
tiklashingiz va ishlashni davom ettirishingiz mumkin. Eski versiyalari 
saqlanmoqda Agar sizda 3d max eski versiyasi bo'lsa va ochmoqchi bo'lganingiz 
yangi yoki yosh versiyada saqlangan bo'lsa, unda bu erda ikkita yo'l mavjud: 
versiyangiz uchun faylni qayta saqlashni kimdirdan so'rang; o'rnatish yangi versiya
3 dona maksimal Birinchi versiyada, agar sizda do'stlaringiz yoki hamkasblaringiz 
bo'lsa, 3ds max dasturining yangi versiyasi bo'lsa, hamma narsa osonlashadi. Agar 
sizni tanimasangiz, forumda yoki ijtimoiy tarmoqlarda odamlardan so'rashingiz 
mumkin. Shubhasiz, sizga bepul yordam beradiganlar bo'ladi. Agar u bepul 
ishlamasa va sizga zudlik bilan fayl kerak bo'lsa, siz nominal to'lovni so'rashingiz 
mumkin. Ba'zilar uchun yangi versiyani o'rnatish juda qiyin. Axir, siz uni 
topishingiz kerak, keyin yuklab oling va o'rnating. Va agar hamma narsa 
muammosiz davom etsa ham, bu vaqtni behuda sarflashdir. Va agar xatolar va 
muammolar paydo bo'lsa, unda bu erda vaqt juda ko'payadi, bundan tashqari siz 
asabiylasha boshlaysiz. Tanlov siznikidir.
Chiqish Agar siz tez-tez yangi versiyalar uchun fayllar bilan shug'ullanishingizga 
to'g'ri kelsa va siz hali ham yangisiga o'tishga jur'at etolmasangiz va eskisida 
ishlashni davom ettirsangiz, unda siz o'zingizni engib, 3ds max yangi versiyasiga 
o'tishga harakat qilamiz. Hatto oxirgi emas bo'lsa ham, hech bo'lmaganda oxirgi. 
Ushbu qadam sizga 3d sahnalari va 3d modellari o'rtasidagi nomuvofiqlik 
muammolarini xalos qiladi. Reklama MAX CAD fayl formati MAX fayllar odatda 
3ds Max deb nomlangan 3D modellashtirish dasturi yordamida yaratiladi. Dastur 
shuningdek, 3D tasvirlarni jonlantirishi va namoyish qilishi mumkin. Bunday 
ko'rsatilgan ob'ektlar keyinchalik MAX formatida saqlanadi. MAX ta fayl va 
tegishli dasturiy ta'minot televizor, filmlar, o'yinlar uchun 3D ob'ektlarni 
professional dasturlashda ishlatiladi. MAX fayllarning texnik tafsilotlari MAX 
fayllar to'liq 3D animatsiya ob'ekt funktsiyasini amalga oshirish uchun 
ishlatiladigan turli xil 3D modellarini o'z ichiga oladi. Modellar uchun muhim 

---

ma'lumotlar (yorug'lik effektlari, soyalar, tuzilish, asosiy simlar va animatsiya) 
MAX faylida saqlanadi. 3DS fayllari (avvalgi formati MAX gacha), hali ham 3ds 
Max yangi versiyalariga eksport qilinishi mumkin. MAX ta fayl CAD yoki CAM 
fayllaridir. Ular standart 3D tasvir formatlaridan farq qiladi. MAX fayli turli xil 
3ds Max plaginlarining o'zaro ta'sirini aks ettiruvchi ob'ektning hozirgi holatini 
bildiradi. Shunday qilib, ushbu fayllar faqat tegishli dasturda ochilishi mumkin. 
MAX fayl formati haqida ko'proq ma'lumot Foydalanuvchilar ushbu faylni 
ocholmaydigan eng keng tarqalgan muammo bu noto'g'ri tayinlangan dastur. Buni 
Windows OS-da tuzatish uchun faylga sichqonchaning o'ng tugmachasini 
bosishingiz kerak, kontekst menyusida "Ochish" bandini ko'rsatib, ochiladigan 
menyuda "Dasturni tanlang ..." bandini tanlang. Natijada siz ro'yxatni ko'rasiz 
o'rnatilgan dasturlar kompyuteringizda va siz to'g'ri birini tanlashingiz mumkin. 
Shuningdek, "Ushbu ilovani barcha MAX fayllar uchun ishlatish" yonidagi 
katakchani belgilashingizni tavsiya qilamiz. Bizning foydalanuvchilarimiz tez-tez 
duch keladigan yana bir muammo bu MAX faylining buzilishi. Bunday vaziyat 
ko'p hollarda paydo bo'lishi mumkin. Masalan: natijada fayl to'liq yuklab 
olinmagan server xatolari, fayl dastlab buzilgan va hokazo. Ushbu muammoni hal 
qilish uchun tavsiyalardan birini foydalaning: Topishga harakat qiling kerakli fayl 
Internetdagi boshqa manbada. Sizga mos keladigan versiyani topish uchun 
omadingiz bo'lishi mumkin. Google qidiruv namunasi: "Fayl turi: MAX". Faqat 
"fayl" so'zini kerakli ism bilan almashtiring; Sizni yuborishni so'rang asl fayl yana,
u tranzitda buzilgan bo'lishi mumkin; MAX fayli (Ingliz tilidagi 3ds Max Scene 
File-dan) Autodesk 3ds Max dasturiy ta'minot to'plamida avval yaratilgan ushbu 
dastur 3D Studio MAX deb nomlangan. Bunday fayl formatlarining 3ds Max-da 
mavjudligi 3D tasvirlash sohasidagi modellar, tuzilmalar va sozlamalar haqidagi 
ma'lumotlarni to'liq saqlash uchun javobgardir. .Max fayli dasturchi yordam 
dasturining asosiy formatidir. MAX formati uch o'lchovli sahnalarning fayllariga 
tegishli bo'lib, u hajmli modellashtirishda, shuningdek vizualizatsiya va animatsiya
sohasida qo'llaniladi. .Max fayli turli xil sim simlarini, to'qimalarni, har qanday 
yorug'lik effektlarini, soyalarni va boshqalarni saqlashi mumkin. .Max 
kengaytmasi o'yinlar va filmlar uchun grafikalarni shakllantirish jarayonida 
qo'llaniladi. Autodesk tomonidan ishlab chiqilgan dastur berilgan tur fayl, 3D 
Studio ilovasida ishlatiladigan boshqa formatlarga eksport qilish imkoniyati, eng 
keng tarqalganlari orasida .IGS, .SAT, .STL, shuningdek .FBX, .AI, .DWG, .DXF.
Siz Autodesk Inc. kompaniyasining 3ds Max yordam dasturidan foydalanib .max 
faylini ochishingiz mumkin. 3ds Max ning yangi versiyalari ilgari Studio MAX 
deb nomlangan, ikkinchi yordamchi vositada shuningdek MAX kengaytmasidan 
foydalanilgan sahnalar mavjud. Yangilangan modifikatsiyadan foydalanuvchilar 
turli xil sahnalarni .3DS fayllariga osongina eksport qilishlari mumkin. Operatsion 
xonasida MAX faylini to'g'ri ochish mumkin windows tizimi faqat Max Autodesk 
3ds professional dasturiy ta'minot to'plami yordamida. Ilova dizaynerlar, veb-
dizaynerlar va rassomlar orasida juda mashhur. Yordamchi dastur uch o'lchamli 
turli xil modellarni yaratishda juda foydali.
Dastur haqida umumiy ma’lumotlar. Uch o`lchovli grafika ilmiy
tekshirishlarda, injenerlik loyiha ishlarida, fizik ob`ektlarning kompyuter 

---

modellarini qurishda keng qo`llaniladi. Uch o`lchovli grafika kompyuter grafikasi 
tarkibiga kiruvchi eng murakkab va keng qamrovli yo`nalishdir. Uch o`lchovli 
grafika bilan ishlovchi foydalanuvchi loyihalash, yoritish, ob`ektlar va kameralarni
ko`chirish, tovush va namoyish effektlardan foydalanish kabi sohalardan 
bilimlarga ega bo`lishi kerak. Bu yerda shu sohaning tashkil etuvchilari – fazolar, 
ob`ektlarni modellashtirish, namoyish tog`risida ma`lumotlar keltiriladi.
Qxirgi yillarda an`anaviy 2D grafik dasturlar bilan uch o`lchovli 3D
modellashtirish, animasiya va namoyish dasturlari ko`p tarqaldi. Shu davrda ishlab 
chiqilgan dasturlardan Discreet kompaniyasining 3D Studio MAX yoki Alias 
Wavefront kompaniyasining JAVA dasturlari o`z mohiyatlari bo`yicha gibrid 
grafik paketlardir. Chunki ular bir tomondan 2D va 3D vektorli
ob`ektlar bilan ishlash imkoniyatini bersa, ikkinchi tomondan ish natijasidan 
pikselli (rastrli) tasvir – alohida kadr sifatida yoki videotasmada olinadi. 3D 
modellashtirishning xususiyatlari va ularda animasiya harakatlarni qo`shish 
imkoniyati ularga bo`lgan qiziqishni kesk in oshirib yuboradi. Ularni:
namoyish effektlarini kino va videoindustriyada;

televizion tijoratda (reklamada);

interaktiv o`yinlarda;

sano`t va arxitektura dizaynida (bezashda);

ilmiy, tibbiy va sud namoyishlarida;

o`rgatuvchi dasturlar va kompyuterda ishlatish mumkin.

Shuni ta`kidlash lozimki uch o`lchovli grafika dasturlari kompyuter
qurilmalari, uning dasturiy ta`minoti hamda u bilan ishlovchi dizayner bilimlariga 
juda yuqori talablar qo`yadi.
Uch o`lchovli grafika bilan ishlaganda, shakllar hosil qilinadigan fazoga
alohida e`tibor berish kerak. Bu holda an`anaviy 2D — tekislik uch o`lchovli 
grafika maqsadlariga to`g`ri keltiriladi. 3D — grafikada ishchi fazoni shunday 
ifodalash kerakki, unda nafaqat modellashtirilayotgan uch o`lchovli geometrik 
shaklni, balki uning geometrik joylashishi va holati hisobga olinishi kerak. Uch 
o`lchovli grafikada Dekart, silindrik va sferik koordirata sistemalari ishlatiladi.
Qurilgan barcha uch o`lchovli ob`ektlarni geometrik va nogeometrik
ob`ektlarga bo`lish mumkin. Geometrik ob`ektga asosan sahna tashkil etuvchilarini
qurishda ishlatiladi: personajlar, jismlar, boshqa so`z bilan aytganda — mavjud 
borliq ob`ektlarini. Nogecmetrik ob` ektlar esa sahnaga jonlilik hissini berish 
uchun (to`g`ri yoritish), ob` ektlarga ta` sir etuvchi kuchlarni model-lashtirishda 
(masalan gravitasiya yoki shamol esishi) va hokazo.
Boshqacha aytganda namoyish etilayotgan kadrda geometrik ob` ektlar aynan 
(chiziqlar va sirtlar ko`rinishda), nogeometrik ob`ektlar esa oraliq (soyalar, 
tezlanish va hokazo ) ko`rinishda namoyon bo`ladi.
Geometrik ob`ektlar. Geometrik ob` ektlarni ko`rishda juda kuchli va keng 
tarkalgan 3D paket Discreet kompaniyasi 3D Studio Max dasturini tanlab uning 
misolida ob`ektlarning asosiy turlari va modellashtirish texnologiyasini ko`rib 
o`tamiz. Bu dastur yordamida geometrik ob`ektlarning quyidagi turlari qurilishi 
mumkin.Splayn chiziqlar (Spline Curves) – boshqa sirt yoki shakllarni ko`rishda 
ishlatiladigan va shu tartibda qurilgan (Beze yoki Nurbs) chiziqlar. Ularni har akat 

---

troyektoriyalarini ifodalash uchun ham ishlatish mumkin.
Masalan, Beze chiziqlari uchun, xususiy holda, boshlang`ich shakl va chiziqlar 
to`plami aniqlangan bo`lib (masalan, tekst, aylana, ellips) ular keyinchalik aniq 
shakllar ko`rishda ishlatilishi mumkin. Poligonal ob`ektlar (polugonal objects) — 
bular o`zgarib turuvchi parametrlar bilan ifodalanuvchi (masalan uzunlik, radius) 
poligonal boshlang`ich shakllar (polygonal primitives) yoki polugonal turlardir 
(polugonal meshes). Poligonal turlar juft-jufti bilan uchlarni tutashtiruvchi qirralar 
sifatida aniqlanadi. Boshlang`ich shakllar (primitiv) ni ishlatish dizaynerga 
(dasturgaham) d ob`ekt shaklini o`zgartirishni ancha osonlashtiradi. Shunda 3D – 
boshlang`ich (primitiv) shakllarni (masalan sfera yoki silindr) namoyish etishda, 
ularning shakli qirralar yordamida berilgan aniqlikda almashtiriladi. Poligonal d 
ob`ekt sirti tekis yoqlardan iborat bo`lgani uchun, ularga namoyish silliqligini 
berishda turli silliqlash algoritmlari foydalaniladi. Bu texnologiya asosan 3D 
o`yinlarni va virtual borliqni yaratishda keng qo`llanadi.
Beze sirtlari (Bezier patches) – bu Beze cho`qqilarining joylashishi bilan silliq 
sirtlardir. Bu cho`qqilar sirtga urinma vektorlar (tangent) uchlarida joylashgan 
qo`shimcha boshqaruvchi nuqtalar (control points) yordamida sirtni egriligini 
aniqlaydi.
Bu sirtlar hisoblash tizimi uchun ma`lum qiyinchiliklarni tug`dirishiga
qaramay, ular yordamida murakkab egri chiziqli ob`ektlarni modellashtirish 
mumkin.
NURBS sirtlar — bir jinsli bo`lmagan egri chiziqli sirtlarni modellashda 
ishlatiladigan eng universal va samarali vositadir. Bunday sirtlar maxsus to`rt 
o`lchovli bir jinsli fazoda ifodalanadi. Unda har bir boshqaruvi cho`qqi, uchta X, 
Y, Z koordinatadan tashqari qo`shimcha vazn (weigat) tavsifiga ham ega. 
Cho`qqining o`rni va nisbiy vaznini o`zgartirish orqali ob`ekt shaklini aniq 
boshqarish mumkin.
Murakkab ob`ektlar (compound objects) – oldindan tayyorlab qo`yilgan ikki yoki 
undan ko`p shakllardan tuziladi. Qanday jism qurilishiga qarab oldindan tuzilgan 
shakllar chiziq yoki sirt bo`lishi mumkin.Dinamik ob`ektlar (dynamic objects) — 
ularga qo`yilgan tashqi kuchlar ta`sirida harakatga keluvchi ob`ektlar: prujina va 
amortizatorlar. Ular ob`ekt harakati dinamikasini modellashtirishda ishlatiladi.
Boshqa dasturlarda geometrik ob`ektlarni qurish va muharrirlashning shunga 
o`xshash yoki ulardan farq qiluvchi usullari qo`llaniladi.
Nogeometrik ob`ektlar.Misol sifatida 3D Studio Max dasturini ko`rishni davom 
ettiramiz. Quyidagi ob`ekt turlarini qarash e`tiborga loyiq.
Yoritish manbai (light objects) tashqi va ichki yoritishni ifodalashda
ishlatiladi. Ourli algoritmlar yorug`lik tarqatuvchi turli manbalarni yaratadi: bir
nuqtadan barcha tomonga tarqaluvchi nur; projektordagi chiquvchi fokuslangan 
yorug`lik; yo`naltirilgan manbadan chiquvchi yo`naltirilgan nur. Bunda 
manbalardan chiquvchi nur turli rangda bo`lishi, ma`lum masofadan keyin
pasayishi shuningdek ob`ektlarning soyalarini hosil qilishi mumkin.
Kameralar (cameras) — kadr tekisligida ob`ekt aksini to`liq nazorat qilish 
imkonini beradi. Uning eng asosiy tavsifi, ko`rish maydonini aniqlovchi kamera 
ob`ektivining foks masofasidir. Bu ikki parametr o`zaro bog`liq va mos ravishda 

---

gradus va millimetrlarda o`lchanadi. Yana bir muhim tavsif bu qirqim tekisligidir.
U sahna qismining ko`rinish masofasini aniqlaydi.
Fazoni bukuvchilar (space warps) ob`ektlarga tashqi kuchlar ta`sirini
ifodalaydi, bu – ma`lum ob`ektlarga ta`sir ko`rsatuvchi kuchlar maydoni 
deformasiyasi, yoki ob`ekt bo`laklarini sochib yuboruvchi zarbdor to`lqinlarni 
keltirish mumkin.
Materiallar sirtning namoyishi xususiyatlarini, ya`ni sirtning sahna
yoritilganligi bilan munosabatini aniqlaydi.
Sirtlarning quyidagi xususiyatlari materiallarning yorug`lik bilan
munosabatini aniqlaydi:
— rang (color);
— shaffoflik (transparency);
— silliqlik (shiness)
— nurning sinish koeffisenti (refractive index) .
Rang va shaf foflik nur sochilishni aniqlaydi. Sinish koef fisenti va silliqlik
yordaraida sirtdan shu` lalar va nurli oynaviy qaynatish aniqlanadi.
Material rangini tanlashda quyidagilarni hisobga olish kerak:
— Materialni aniq rangini aniqlash.
— Rangning to`qliq dara jasi.
— Rangning yorug`lik dara jasi.
Namoyish paytida fotorealistik sifatni olish uchun material xususiyatlarini juda 
aniq berish kerak. Shu maqsadda grafik dasturlarda turli fikr xususiyatli materiallar
andoza (shablon) lari ishlatiladi. Andozalardan foydalanish dizayner ishini keskin 
osonlashtiradi. Sirt yuzasiga har xil bezaklarni (uzor) tushirish uchun dasturlarda 
teksturali xaritalar (dekorativ bezak — maps) ishlatiladi. (Masalan devorga terilgan
g`isht, tirasoh terisidan tayyorlangan buyum) . Oldindan tayyorlangan teksturalar 
har xil turdagi fayllarda (HMP, TIF, JPG, EPS,..) saqlanishi yoki ularni tez qurish 
qoidalari ko`rinishida saqlanishi mumkin.
2. Interfeys elementlari. Birinchi navbatda siz 3 Ds Max dasturini ishga 
tushirganda uning asosiy ekranini ko‘zingiz tushishi mumkin.
Agar siz yangi foydalanuvchi interfeysni bilmaydigan bo‘lsangiz, unda dastlab 
qurilmalarini ko‘rib chiqishingiz hamda ular bilan atroflicha tanishishingiz lozim. 
Siz interfeysni dasturi elementlardan tashkil topganligini, ya’ni, bir xil turdagi 
buyruqlarni guruhlanganligini ko‘ring va ishonch hosil qiling. Masalan, o‘z 
vaqtida obyektlar holatini sozlash va boshqarishni amalga oshirish tugmachasi 
jamlanmasi yordamida animatsiyani amalga oshirish jaraѐLnini boshqarish vositasi. 
Dastur ekranini shartli tarzdi beshta asosiy elementlarga ajratish mumkin: Main 
menu (Bosh menyu). Dastur ekranining yuqori qismda joylashgan va bu menyu 3 
Ds Max dasturiga asosiy buyruqlar bilan murojaat qilishni ta’minlaydi. Barcha 
buyruqlar menyusi toifalar bo‘yicha birlashtirilgan.
Main Toolbar (Qurilmalarni bosh paneli) Odatda u Bosh menyu ostida
joylashadi, ammo “suzuvchi” panel ko‘rinishida aks ettirilishi ѐLki ekraning boshqa 
joyida joylashishi ham mumkin. Toifalar bo‘yicha ajratilgan, to‘plam bilan birga 
qurilmalar tarkibida joylashgan ѐLki yakka bo‘lishi mumkin. Dastur amallari va 
qo‘llanuvchi buyruqlar tezkor murojaatlar tugmachasidan tashkil topadi. Viewports

---

(proyeksiya ekrani) ekranning markazida joylashgan va uning katta qismini 
egallaydi. To‘rtta ajratilgan ko‘rinishda devor proyeksiyasi – yuqori
Tor (yuqori), ѐLnbosh Left (chap), to‘g‘risidan yo‘naltirilgan Front ( ro‘parasidan)
va kelajakda
rivojlanishni ko‘zda tutadigan Perspective (istiqbolli). Command Panel (buyruqlar 
paneli) Odatda ekran proyeksiyasining o‘ng tomonidan joylashgan. Bu panel oltita 
to‘plamdan tashkil topgan va devor obyektlarini modefikatsiyalash va tashkil etish 
bo‘yicha amallarni bajarilishini ta’minlaydi. Har bir to‘plam obyektlarni sozlovchi 
sivatkadan tashkil topgan.
Lover Interface Bar (Interfeysning quyi qatori) Dastur oynasining quyi qismida 
joylashgan. Turli maydon va tugmachalardan tashkil topgan, uning tarkibiga 
maydonning aks etish xolati va maslahatchi (spravochnik) kiradi, shu bilan birga 
animatsiyalarni qayta tiklash va boshqaruv oynasi proyeksiyasi uchun tugmalar 
to‘plami ham mavjud.
3Ds Max dasturi oynasiDastlab, ishni 3Ds Max dasturini atroflicha o‘rganib 
chiqishdan boshlasak, avval dastur ѐLrdamida obyekt ko‘rinishda asosiy maqbul 
ishlarni amalga oshirish: sodda primitivlarini tuzish, obyektlarni belgilash, ularning
bir-biriga o‘zaro tekislash, proyeksiya oynasidagi aks etish xolati va joylashishi, 
ularni o‘zgartirish, ma’lum masshtabga keltirish, o‘zgartirish va aylantirish 
mumkin. Bu oddiy amallar 3Ds max 7 dasturining keyingi asosiy faoliyatiga 
xizmat qiladi. Xaqiqiy haѐLtda jud ko‘p obyektlar o‘zida oddiy uch o‘lchovli 
qo‘llanmalar amallarini o‘zida aks ettirgan. Masalan, stol parallelpipeddan tashkil 
topgan, stol lampasi esa – silindr va yarim shakldan, avtomobil ballon esa – boshqa
yuqoridagilarga o‘xshamaganshakllardan tashkil topgan. Katta va kichik 
darajadagi barcha ko‘rgazmalardaamalda uch o‘lchovli virtual joylashuv shartlari 
qo‘llanilib kelinmoqda. 3 Ds мax standart obyektlari o‘zida “qurilish 
materiallar”ini tashkil etgani uchun ular yordamida turli ko‘rinishlar tashkil etishga
ko‘maklashadi.
3D Studio Max dasturida obyektlar yaratish
3. 3D MAX dasturida ob`ektlarni yaratish. 3D-MAX dasturi orqali
standart sodda geometrik shakllarni ixtiyoriysini qurish mumkin.Biz quyida misol 
tariqasida paralellopipedning panjarali (karkasli) qurilishini ko`rib o`tamiz.Bu 
uchun Create (yaratish) buyruqlar panelidagi Geometry (geometriya) ob`ektiga 
kiramiz, natijada ob`ektga ta`lluqli tugmalari ro`yxatidan Extended Primitives 
(sozlangan sodda shakllar) tanlanadi va Object Type (ob`ekt turi)Compound 
Objects -■article Systems Patch Grids MURBS Surfaces Dynamics Objects 
ro`yxatidan oddiy 7 qulay turlariga mos keluvchi yozuvli tugmalar paydo 
bo`ladi.So`ngra Chamfer Box (paralellopiped) tugmasi tanlanadi. Buyruq 
panelining quyi qismida uch yozuv:Creation Method (yaratish usuli), 
Keybo`rdEntry (klaviaturali kiritish) va Parameters (parametrlar) paydo 
bo`ladi.Sichqonchaning chap bilan Perspective proyeksiyasi oynasini tanlang va 
tugmani qo`yib yubormasdan, parallelepiped asosini chizish uchun kursorni 
diagonal bo`yicha tortib boramiz Parameters (parametrlar) da length (uzunligi) va 
Width (kengligi) parametrlar miqdorining o`zgarishini kuzating). Asos uzunligi va 
kengligini o`rnatish uchun sichqon tugmasini qo`yib yuborish mumkin. 

---

Paralellopiped balandligini berish uchun sichqoncha ko Ysatgichini yuqorida quyib
yuborilgan nuqtada kursorni joylashtirish va sichqonchaning chap tugmasini bosib,
so Yigra kursomi biror masofa yuqoriga sil jiting va yana chap tugmasini bosish 
kerak bo`ladi. Hozir siz o`lchagan masofa, 450 burchak bilan qirqiluvchi faska 
kengligiga teng bo`ldi. Faska balandligini shuningdek Fillet (faska) parmetri 
yordamida ham berish mumkin. Faska sirtini siliqlovchi Smooth (silliqlash) 
rejimini ulagach, natijada, yasalgan parallelepiped ko`rsatilgan ko`rinishga ega 
bo`Lishi kerak.