Komponentalardan foydalanib dastur tuzish
Misol: Butun qiymatli A(4,4) massiv elementlari yig’indisi va o’rta arifmetik qiymatini hisoblovchi dastur tuzish.
Yechish:
1-bo’lib yangi ilova yaratib olamiz.
2. Formaga Additional komponentalar palitrasidan StringGrid va BitButton, Standart komponentalar palitrasida Memo komponentalaridan tashlaymiz. Ular StringGrid1, BitButton1, Memo1 nomlari bilan o’rnaydi.
3. StringGrid komponentasining xossalarini
FixedCols – 0;
FixedRows – 0;
Colcount – 4;
RowCount – 4; qilib belgilaymiz.
Demak, 4 ta ustun va 4 ta satrdan iborat jadval hosil qivoldik.
4. BitButton1 tugmasining Caption xossasiga kirib, uning nomini “Hisoblash” nomiga o’zgartiramiz.
5. “Hisoblash” tugmasini aktivlashtirish uchun uni ikki marta tez-tez chertib dastur kodlarini yozish oynasiga o’tamiz va quyidagi kodlarni yozamiz:
Var i,j,cod:integer; S:real; s1:string;
A:array[1..4,1..4] of real;
Begin
S:=0; For i:=1 to 4 do
For j:=1 to 4 do
Val(StringGrid1.cells[i-1,j-1],a[I,j],cod);
S:=s+ a[I,j]; Str(s:7:2,s1);
Memo1.Clear;
Memo1.Lines.add(‘summa=’+s1);
S:=s/4/4; Str(s:7:2,s1);
Memo1.Lines.add(‘ortacha=’+s1);
End;
Xulosa
Men bu mustaqil ishimga xulosa qilib shuni aytishim mumkinki, Delphi dasturi zamonaviy dasturlash tiliga misol bo’ladi.
1-rejamga xulosa qilib shuni aytamanki, Delphi dasturi dasturchiga bir qancha qulayliklar yaratadi. Dastur oldiga qo’yilyotgan masalani yarmidan ko’pini o’z zimmasiga oladi. Bundan tashqari bu dastur ko’p oynalar bilan ishlovchi dastur hisoblanadi. Ya’ni aynan bu dastur 5 ta oyna bilan ishlaydi.
2-rejamga xulosa qilib aytishim mumkinki, Additional komponentalar palitrasidagi komponentalarning ayrimlari standart komponentalar palitrasidagi komponentlar bilan bir xil vazifa bajaradi, lekin Additional palitrasidagi komponentaning imkoniyatlari kattaroq. Misol uchun, Button va BitButtonni olelik. Bular ikkalasi ham o’zi bir hil vazifani bajaradi, lekin BitButtonda rasm joylash imkoniyati bor. Shu BitButtonni Buttonda ustunligini ko’rsatadi. Additional palitrasidagi komponentalar ko’proq tuzilayotgan dasturni dizayn jihatdan chiroyli qilish uchun va ikkita uchta komponentadan foydalanmasdan, ularning o’rniga bitta komponentadan foydalanish imkonini beradi. Bunga misol, additional komponentalar palitrasidagi LabeledEdit-bu komponenta standart komponentalar palitrasidagi Label va Editni vasifasininbir vaqtda bajarish imkonini beradi. Bu esa bizga dasturda ishlashimiz uchun ham qulayliklar yaratadi.
3-rejamga shuni aytishim mumkinki, bu rejamda shu Additional komponentalar palitrasidagi komponentalardan foydalanib misol tuzdim va misolda ishlatgan komponentalarim qanday joylarda va qanday misollarda qo’llanilishinibir nechta komponentalar misolida ko’rsatib berdim.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
Sh.A.Nazirov, R.V.Qobulov, M.M.Musayev, A.N.Ne’matov “Delphi tilida dasturlash asoslari”. G’.G’ulom nomidagi nashriyot Toshkent – 2007. 75-194-betlar
S.S.Muxlisov, G.M.Idiyeva “Dasturlash tili”. O’quv qo’llanma.
Buxoro – 2016. 74-85-betlar
Internet sayt:
http://e-dastur.uz/maqola/maqolalar/241-borland.html
Do'stlaringiz bilan baham: |