Kamal mámbetov, Kama

III

Bulardayın bolıp yurttan kim ketken, Tóbeden túskendey boldı dóhmetten, Ilaj joq, zalımnan jetisken sitem, Shubhalanıp jolda bir pikir etti.

Pikir etip piyadalap jol júrip, Bol®an hádiyseni oyazdan kórip,

Qıstap aydadı ma soldat zor berip, Bir kúni Qusxana tawına jetti.

Alınbadı hámeldarlardıń awı, Qostam®alı eli — Qusxana tawı, Túrkstannan kelgendegi jaylawı, Bu®an dusmal etken zalım dóhmeti.

On to®ız jigittiń kóńlinde da®ı, Eslerinde ósken jeri baya®ı, Qaqlı qumlı, Qızıl ózek aya®ı, Sapardıń eline barıp hám jetti.

Arza etkende elde joq edi Sapar, Ózi bolsa, sózi sonday mutabar, Sapar bolıp arzı qıldı Ernazar, Oshaq árwa®ınıń tilegin ayttı.

Bul oshaqta abıray bilen dáwlet bar, Arzı, Ernazar bul ekewi barabar, Aydos bilen qatar babası Haydar,

Sapar®a teń kelmek kim-kimniń háddi.

Elat húrmetinen kún-tún bosladı, Xızmet etti eli, waqtın xoshladı,

«Waqıt pitti», — deyip, soldat usladı, Jan®a qattı battı zalım záhmeti.

Arba bilán barıp tústi Shımbay®a, Qallashlardıń jası aqtı say-say®a, On to®ız giriptar boldı sonday®a, — Deyip jas ullısı bir pikir etti.

Iv

Aydalıp ketkennen qal®anı jaman, Ishi janıp, júregine tolıp qan, Taqat ete almas elde márt bol®an, Tınısh jatqararma zalım záhmeti.

Izi wayran, zar yı®lashıp qal®andur, Kórseń ıras, esitkeniń yal®andur, Qol®a túsip, bolaja®ı bol®andur, Úmit úzip shı®ıp Shımbaydan ketti.

Sol aydawdan olar Tórtkúlge bardı, Qawmı-qarındas keyninde zardı, Bar®annan soń esitińiz xabardı, Bánt etip ústinde qoydı soldattı.

Bánt bol®anın kózi kórdi qarındas, Kimse óksir, jılar, kimi kózde jas, Jılamaq payda emes, endi, aqıllas, Ilaj izlemekke másláhát etti.

Jan-bul tánde qusdur, ájel bir sayyad, Bul isboldı biziń elge musallat,

Usı isti ózi qılıp muhabbat, Elden shı®ıp ketti Atamuratı.

Jurttan shı®ıp ketti bir bası yı®lap, Hijran otı bilán ba®rını da®lap, Uzaq jol®a shı®ıp, ol belin ba®lap, Óz-ózine berip qarıw-®ayrattı.

Ǵayrat etip barıp Sharjawdan tústi, Ot arba®a minip Tashkent jetisti, Ullı®a arza etip, ańlattı isti,

Sonday jaydan tuwra sózdiń lázzeti.

«Tergesin!»-dep, buyrıq etti gubernat, Bunı esitip jáne ketti Samarqand, Qıyar sawda menentuttı advokat,

On to®ız júz bermek jallawmanatı.

Sózin bayan etip otlı®a mindi, Aqsaq tóre alıp qayttı Ámindi, Jáne zindan bu®an aspan zámindi, Burın®ıdan beter qay®ı-®ulpatı.

Aqsaq tóre Ámin tergedi ta®ı,
Ǵam bilán qay®ırıp qaldı bul ja®ı, To®ız ay jatqansoń xosh bolıp wa®ı, On to®ız da shıqtı shegip mehnetti.

1. 
   Qulmurat shayır dóretiwshiliginiń ózgesheligi nede?
   
2. 
   «Ne jananlar» qosı®ında shayırdıń kózqarası neden ibarat?
   
3. 
   «On to®ız» poemasında qanday tariyxıy áhmiyeti bar?
   
4. 
   «On to®ız» poemasında tutqında®ı adamlardıń tá®diri qalay-
   

ınsha súwretlengen?
1. «On to®ız» poeması tiykarında shı®arma jazıń.