Kam ichding nima-yu, ko‘p ichding nima, farqsiz, igna ham yo‘g‘on qoziqning uchi ham ko‘zga kirar bo‘lsa baribir ko‘r qiladi

"So‘nggi nusxalar"dan
("Tobutdan tovush")

— Siz juda shirin mast bo‘lasiz, Nusrat aka. Sizning hushyorligingizdan mastligingizni yaxshi ko‘raman...

— E, Qorim, men qaerim qichishini oldindan bilib qashlab qo‘yadigan odamman!

— O’rtoqlar, biz Ulug‘ Vatan urushi natijasida ulug‘ g‘alabaga ega bo‘ldik yoki erishdik. Lekin men shaxsan bu g‘alabadan ilhomlanib... (adashadi) vatanparvarlik burchimdan ilhomlangan bo‘lsam ham, bu ulug‘ g‘alabaga o‘z qissamni... yo‘q, hissamni qo‘sholgan emasman...

— ...Ilon o‘zi ko‘p-ku, ilon qiladigan ilmni nima qilasiz?..
Voshqa ilmga o‘qimaysizmi?
— Men o‘qishga yaramayman, aqlim past.
— Aqlingiz pastligini o‘zingiz bilasizmi?
— Yo‘q, Netayxon opam shunaqa deydilar. Nusrat akam ham shunaqa deydilar...
— Netayxon opangiz o‘zlari sog‘milar?
— Judayam sog‘ emaslar, boshlari tez-tez og‘rib turadi. Qori pochcham dam solsalar, darrov tuzalib qoladilar...

S u x s u r o v. ...Men sizga aytsam, uka, dunyo shunaqa o‘zi, halol odam qittak shayton bo‘lmasa kun ko‘rolmaydi...

N ye t a y x o n. Shaytondan yetti kun oldin tug‘ilgan bo‘lsa yana yaxshi!

— Ahmoq, meni bilmas ekansan! Men mushukman — orqamni payg‘ambar silagan — osmondan tashlab yuborsang ham oyog‘im bilan tushaman!..

Amalparastlik amalparastlarni birlashtirmaydi, aksincha...

Hamma gap shundaki, birov vijdonning gapiga kiradi, birov o‘ kirmaydi; birov vijdonning ko‘zini ko‘r, qulog‘ini kar qilishga muhtoj bo‘ladi...

— ...Pul shirin! Pul o‘lgurning tishi bo‘lsa o‘zini yeb qo‘yar edi!
— To‘g‘ri, tishi bo‘lmagani uchun ba’zi birovlarning aqlini yalab, vijdonini so‘rib yuripti-da!..

— Bularning ishi yaxshi ekan: Qorining oyog‘i lat yesa, opam o‘ sho‘rpaxta bosar ekan, opamning (ya’ni Netayxonning — I.H.,) boshi og‘risa, Qori dam solarkan...

— Shayx Dazoriddini porso kuz havosida karaxt bo‘lib yotgan chayonni "maxluqi xudo" deb navozish qilganlarida, chayon u kishining muborak qo‘llariga nish urgan ekan... Ukangiz o‘shal maxluqi xudo toifasidandir... Bu tarsobachchaning muruvvatan uzatgan qo‘lingizga nish urmoq muddaosi bor...

Q o r i. O’zimiz ahbobi din, arbobi shariat bo‘lsak ham, alhamdulillo, hukumatimiz xizmatiga kamarbastamiz, tasadduq!

O b i d j o n. Ho‘p.
Q o r i. Shukurkim, hukumatimiz davrida adlu adolat barqaror bo‘ldi. Lekin, afsus va nadomatlar bo‘lsinkim, rishvat, ya’ni pora otliq balo adolat qal’asiga rahna solmoqda...
O b i d j o n. Qiroat qilmasdan gapiring, pora, poraxo‘r to‘g‘risida gapirmoqchimisiz?
Q o r i. Tasadduq!
O b i d j o n. Bironta poraxo‘rni bilasizmi?
Q o r i. Hay-hay... Boshimga hazrati Alining zulfiqorlari kelganda ham haqqu haqiqatdan yuz o‘girmoq odatim yo‘q.
O b i d j o n. Xo‘sh-xo‘sh?
Q o r i. Nusratullo fosiq ekanligi ustiga porani qildek sug‘urib, ilikdek yutmog‘i maxfiy emas.
O b i d j o n. Dalilingiz bormi?
Q o r i. Qasamdan o‘zga dalilim yo‘q, tasadduq!..

Bitta go‘l poraxo‘rni tutishdan ko‘ra yigirmata uchar o‘g‘rini tutish osonroq. O’g‘ri urgan kishi "dod, o‘g‘rini ushla!" deydi, pora bergan kishi "dod, poraxo‘rni ushla!" demaydi... Bundan tashqari, birov anqov — poraxo‘rni ko‘rib turib payqamaydi... birov poraxo‘rning bilagidan oqqan moyni itday yalaydi; birov "poraxo‘r hurkmasdan olsin, bemalol yesin" deb poraning otini "sovg‘a", "hadya", "to‘yona", "yordam" qo‘yib beradi... Poraning yana bir g‘alati xili bor: xushomadgo‘y-laganbardor degan maxluq man-sabdorni sigirday yalab, junini teskari qilib tashlaydi! Mansabdor ham xush yoqib, buzoqday bo‘ynini egib turaveradi...

O’t o‘chirgani tiniq suv qidirib yurilmaydi.

...Ikkovi ham olqindi o‘g‘irlagan hakkaday, topganini bir marta cho‘qib, o‘n marta atrofga qarar ekan.