Kalorimеtriya ishning maqsadi

2.Kristallogidrat hosil bo’lish issiqligini aniqlash
Buning uchun suvsiz tuz va kristallogidratning erish issiqliklarini o’lchab Gess qonuni asosida gidrat hosil bo’lish issiqligini hisoblash kerak bo’ladi. Q+Q_suvsiz =Q_kristal. Bunda suvsiz tuz va kristal gidratning namunalaridan hosil bo’ladigan eritmalarning kontsentratsiyalari bir xil bo’lishni e’tiborga olish kerak.

Stakanga 400-500ml distillangan suv quyiladi. Oldin ampulaga solingan suvsiz tuzni va keyin ampuladagi kristal gidratni erish issiqliklarini aniqlanadi. Kalorimetrning tashqi muhit bilan issiqlik almashinuvini hisobga olishda va tajriba jarayonida harorat o’zgarishining haqiqiy qiymatini topishda butun kalorametr jarayon uch davrga bo’linadi.

(A) dastlabki davr. Kalorametrdagi suvda aralashtirib turib tashqi muxit bilan issiqlik almashinish natijasida xaroratning o’zgarishi kuzatiladi. Xaroratning o’zgarishi to’xtagandan keyin 5 minut (xar 30 sekunda) davomida hisob olib boriladi.

(B) Asosiy davr. Yengil ta’sir bilan tuzli ampula stakan tubiga urilib sindiriladi.(hamma tuz suvga tushishiga kerak).hamma tuz to’liq erib ketguncha stakandagi suyuqlik aralashtirilib turiladi va haroratning har 30⁰ C o’zgarishi kuzatiladi (5-10 minut). Tajribani tugashini haroratning o’zgarmay qolishidan aniqlash mumkin.

V) Yakuniy davr. Shundan so’ng yana 5 minut (har 30 sekundda)da haroratning o’zgarishi kuzatiladi. Tuzning erish issiqligini hisoblash uchun vaqt birligida haroratning o’zgarishida grafik ko’rishishda millimetrli qo/ozga chiziladi va unda topiladi.

Tuzning erish issiqlik effekti quyidagi formula bilan hisoblanadi.

Bunda: K- kalorimetr doimiysi

- Tuzning erish natijasida haroratning o’zgarishi.

M- tuzning molekulyarmassasi.

m-erigan tuzning o/irligi

Bundan so’ng xuddi shu usul bilan kristallagidratning erish issiqlik effekti topiladi.

Kristallogidrat hosil bo’lish issiqlik ushbu ikki issiqlik effektlari ayirmasi orqali topiladi.

Q_gidrat = Q_cuvsiz-(-Q_suvli)=Q_cuvsiz +Q_suvli.

Tuzning gidratlanish issiqligini hisoblab topish uchun 1 mol suvsiz tuz va uning kristalgidratining erish issiqligini aniqlash zarur. Ularni topish uchun esa muayyan massadagi tuzning erishi paytida harorat o’zgarishini aniqlash kerak bo’ladi.

Ishni bajarish uchun 6 –rasmdagidek qurilma yi/iladi. Yaxshilab maydalangan mis kuporosidan taxminan 8 g o’lchab olinadi va uni probirkaga (ampulaga) solinadi. So’ngra olingan namuna o’zida qancha massada suvsiz tuz