Kafedrasining

14- MASHG„ULOT. 

Kafedraga qarashli o‟z RFA O‟simliklar va hayvonlar genofondi Institutini

Botanika bog‟ida introduktsiya qilingan dorivor o„simliklarni o‟rganish.
 
 
О„simliklar dunyosi, jumladan dorivor о„simliklar ham tabiat boyliklaridan biri 
hisoblanadi. shifobahsh о„simliklarni xosiyati qadim zamonlardan odamlarga ma‟lum bо„lgan va 
ulardan turli kasalliklarni davolsh uchun foydalanib kelingan. 
О„zbekistonda yovvoyi holda о„sadigan va о„stirilayotgna о„simliklar soni qariyb 4150 ga 
yaqin. Shulardan 577 tasi shifobaxsh hususiyatga ega.
Ilmiy tibbiyotda ishlatilayotgan dorivor preparatlarning qariyb 45 % о„simliklardan ajratib 
olinadi yoki ulardan tayyorlanadi. Ba‟zi qimmatli dorivor preparatlar masalan, yurak 
kasalliklarini tayyorlashda qо„llaniladigan glyukazitlar, shu vaqtgacha faqat о„simliklardan olib 
kelinadi. 
Tabobatda katta ahamiyatga ega bо„lgan alkoloidlar, glyukazitlar, flavanoidlar, soponenlar, 
efir moylari va boshqalar ham о„simliklardan ajratib olinadi. 
Shibahsh shsimliklar bemorlar dardiga davo bо„lishi uchun о„simliklar avvalo yuqori 
bshlishi hamda vrach maslahati bilan ishlatilishi lozim. Buning uchun dorivor maxsulotlar о„z 
vaqtida tayyorlangan bо„lib, ularni yig„ish, quritish hamda saqlash qoidalarining buzulishiga yо„l 
qо„ymaslik kerak. Shuning uchun dorivor о„simliklar haqida ma‟lumotga ega bо„lish juda katta 
ahamiyatga ega. 
Hozirgi kunda О„zbekiston Respublikasida hayvonot va о„simliklar dunyosini muhofaza 
qilishga alohida e‟tibor berila boshladi. Jumladan 1992 yil 9 dekabrda “Tabiatni muhofaza 
qilish” tо„g„risida, 1993 yil 7 mayda “Alohida muhofaza qilinadigan xududlar” tо„g„risda, 1997 
yil 26 dekabrda “О„simliklar dunyosini muhofaza qilish va undan foydalanish” tо„g„rsidagi 
qonunlar qabul qilindi. Bu qonunlarda mamlakatimiz xududidagi о„simlik turlarini chaqlabqoli, 
uni asrab avaylash va muhofaza qilishda muhim dasturilamal hisoblanadi. Ushbu qonun о„z 
oldiga tabiiy sharoitda о„sadigan о„simliklar dunyosini, shuningdek takror yetishtirish va genetik 
fondni saqlash uchun ekib о„stirilayotgan yovvoyi о„simliklarni muhofaza qilish va ulardan 
foydalanishni tartibga solishni maqsad qilib qо„ygan. О„simliklar dunyosini muhofaza qilish va 
undan oqilona foydalanish tо„g„risidagi qonun xujjatlarining asosiy vazifalari quyidagilardan 
ibora: 
-
tabiiy о„simliklar jamoalarining va yovvoyi о„simliklar о„sadigan muxitning bir 
butunligini saqlab qolish. 
-
О„simlik dunyosidan oqilona foydalanish va ularni takror-takror yetishtirishni 
ta‟minlash. 
-
Yuridik va jismoniy shaxslarning о„simlik dunyosini