Kafedrasi xudayarova xurshida abdunazarovna

 
 
2.2.- Tijorat bankining ko‘p o‘lchamli matritsali  tuzilishi. 
 
Funsional  bo‘limlar  tomonidan  amalga  oshiriladigan  operatsiyalar 
marketing  operatsiyalarini  o‘z  ichiga  oladi,  bo‘limlar  savdo-sotiq  bozorlari 
savdosiga tabaqallashgan bo‘ladi. Xizmat ko‘rsatish mijozlar guruhlari qiziqishlari 
faoliyati sohasini o‘zida jamlaydi. Ushbu tuzilish bankka yangi mijozlar topishga 
(savdo  bo‘limlari  orqali,  xududiy  bo‘linmalar  orqali)  va  mavjud  mijozlar  bilan 
aloqalarni mustahkamlashga (ularning maxsus qiziqishlarinin hisobga olgan holda) 
imkon  beradi.  Bunday  holatlarda  bank  keng  ko‘lamdagi  operatsiyalarni  taklif 
etishga  va  doimiy  mijozlariga  xizmat  ko‘rsatishga,  shuningdek  "oilaviy  bank", 
"firma  banki  (tashkilot)"  vazifalarini  bajarishga  yo‘nalgan  bo‘ladi.  Ko‘rib 
chiqilayotgan  matritsali  model  keltirilgan  maqsadlarni  inobatga  olgan  holda 
xizmatlarni  tabaqalashtirishga,  ularning  sifatini  kafolatlashga,    takliflar  va 
reklamalar  bo‘limini  tashkil  etishga,  mijozlarning  bank  bilan  kelgusidagi 
hamkorliklariga  qiziqishlarini  oshirishga  imkon  beradi.  Ishni  guruhlab 
tashkillashtirish,  agarda  bankda  quyidagi  buyruqlar  tashkil  etilsa,  ko‘p  o‘lchamli 
modelli  bank  tashkiliy  tuzilishi  ta’sir  jarayoni  ko‘tariladi.  Guruhiy  yo‘naltirilgan 
boshqaruv  tuzilishi  qaror  qabul  qilishni  amalga  oshirishni  tezlashtirish  va  sifatni 
yaxshilashga  qaratilgan.  Ish  yuritishning  ma’nosi  shundaki,    bir  shaxsdan  butun 
guruhga  bo‘lgan  qarorni  qabul  qiladi,  bunda  bankning  umumiy  tuzilishiga 
o‘zgartirishlar  kiritilmaydi.  Guruh  xodimlari  orasida  lavozimiy  farq  bo‘lmaydi, 
boshliq  yoki  bo‘ynsunuvchi  xodimlar  bo‘lmaydi,  har  bir  xodim  vazifasi  uning 
qobiliyatidan  kelib  chiqqan  holda  belgilanadi. Guruh  maqsadlari bazasida  ishning 
guruhiy    tashkillashuvi,  bir  xillikni  keltirib  chiqaradi  va  ishning  bir  xildagi 
ma’suliyat  bilan  olib  borilishiga  yordam  beradi;  qaror  qabul  qilish  jarayonini 
demarkazlashuviga  olib  keladi;  qarorlar  jamoaviy  asosda  guruh  tomonidan  qabul 
qilinadi.  Guruhiy-yo‘naltirilgan  tarkib  o‘zaro  aloqalarni  mustahkamlaydi, 
qiziqishlar  kelishmovchiliklarini  bartaraf  etadi  deb  hisoblanadi  (masalan,  sohaviy 
bo‘linmalar  va  mijozlar  guruhlarining  individual  talablariga  xizmat  ko‘rsatish 
bo‘limlari  o‘rtasidagi).Ushbu  tarkibiy  tuzilishning  qo‘llanilishida  o‘rta  va  kichik 
tashkilotlar maslahat xonasi hamda xususiy tadbirkorlar maslahatxonalarini tashkil 
etilishi mumkin. Guruhlar faqatgina bosh idoralarda emas, balki ularning hududiy 
filiallarida ham tashkil etilishi mumkin. U erda xam hisob-kitoblarni tashkil etish, 
jamg‘arib  borish,  ma’lum  muddatni  o‘zgartirish  bilan  kreditlar  berish  haqida 
ma’lumot  olish  mumkin  bo‘ladi.  Biroq,  guruhiy  yo‘naltirilgan  strukturalar 
bo‘ysunish aloqalarini ko‘pincha buzadilar, bu esa shaxsiylikning buzilishiga olib 
keladi va bu bir xillikni tashkil etishni qattiq nazoratga olish asosida kelib chiqadi. 
Lekin  bank  amaliyotida  guruhiy  yo‘naltirilgan  tarkib  ko‘proq  foyda  berishi 
kuzatiladi  va  kelajakda    katta  rol  o‘ynashi  mumkin.  Bank  tashkiliy  tuzilishini 
umumiy  ko‘rib  chiqishda  ularning  turli  xil  ekanligini  bilish  mumkin.  Klassik 
sxemalar  tez-tez  turli  variantdagi  strukturalar  bilan  belgilanadi,  faqatgina  

---

mahsulotni  boshqarish  va  bank  sohaviy  faoliyati  bilan  emas,  balki    hududlar 
geografiyasi va alohida mijozlar guruhlari qiziqishlari bilan ham bo‘lishi mumkin. 
Bularning  ichida    bozorga  ko‘proq  yaqinroq  bo‘lgan  matritsali  modellar  ko‘proq 
foyda beradi.  Hadeb uzining innovatsiyasini va xizmatlarni chuqurlashtirgan bank 
o‘zining  marketingi  yuqori  emas,  balki  o‘zining  ichki    tashkiliy  strukturalarini 
bozor va mijozlar talabidan kelib chiqqan holda o‘zgartira oladigan, ya’ni  bozor 
kon’yunkturasi haqida to‘liq va aniq ma’lumotga ega bo‘lib, maqsadli faoliyatlarni 
aniq  qo‘ya  oladigan,  aqlan  marketingni  tashkillashtira  oladigan,  mijozlarni 
xizmatini  tashkil  etish  tuzumini  aniq  yo‘naltira  oladigan  bank  yukoridir  degan 
fikrga qo‘llab-quvvatlash  mumkin.  Boshqa  so‘z  bilan  aytganda,  tashqi  marketing 
faoliyatining sifati uning ichki tashkillashtirilishi darajasiga bog‘liq bo‘ladi.