Kafedrasi husanov nishonboy abdusattorovich dilmurodova nilufar asatullayevna

Erkin  nusxa  –  hujjatda  axborot  to‘la  ifodalansa-
da,  u  asliga  muvofiq  kelmaydi.  Erkin  nusxada  muhr 
o‘rniga  “muhr”  deb,  imzo  o‘rniga  “imzo”  deb,  gerb 
o‘rniga «gerb» deb yozib qo‘yiladi. 
Aksar 
hujjatlar 
dastlab 
qoralama 
nusxada 
tayyorlanadi,  bu  hujjat  tayyorlovchining  qo‘lyozma 
H
uj
ja
t t
ayyo
rl
ani
sh xus
us
iy
at
i 
va f
oy
dal
ani
sh
 
D
ar
aj
as
iga ko
’r
a t
ur
lar
i 
Asl nusxa hujjatlar 
 
Nusxa hujjatlar 
Ikkinchi nusxa hujjatlar (dublikat) 
Ko`chirma nusxa hujjatlar 
Erkin nusxa hujjatlar 
 

---

209 
 
yoki  mashinalangan  dastlabki  nusxasidir.  Bu  nusxa  tuzatilib,  qayta  ko‘chirilishi 
mumkin. Qoralama hujjat huquqiy kuchga ega emas. 
Hujjat qat’iy belgilangan rekvizitlar tarkibiga ega bo‘lishi, ularning joylashish va 
rasmiylashtirish  tartiblari  6,38-90  GOST  ga  muvofiq  kelishi  kerak.  Hujjatlarni 
tayyorlash  borasida  bugungi  kunda  shakllangan  umumiy  qoidalarga  ko‘ra, 
boshqaruv  hujjatlari  zaruriy  qismlar  (rekvizitlar)ning  belgilangan  majmuiga  va 
ularning  barqarorlashgan  joylashish  tartibiga  ega.  Tashkiliy-farmoyish  hujjatlari 
zaruriy qismlarining to‘liq, ro‘yxati quyidagicha: 
1. O‘zbekiston Respublikasining gerbi. 
2. Tashkilot yoki korxonaning ramziy belgisi (emblemasi). 
3. Mukofot tasviri. 
4. Vazirlik yoki yukori idoraning nomi. 
5. Muassasa, tashkilot yoki korxonaning nomi. 
6. Tarkibiy tarmoqning nomi. 
7.  Aloqa  muassasasining  shartli  raqami  (indeksi),  tashkilot  yoki  korxona  manzili, 
telefon raqami, faks raqami, bankdagi hisob-kitob raqami. 
8. Matn sarlavhasi. 
9. Sana. 
10. Shartli raqam. 
11. Keladigan hujjatlarning sanasi va shartli raqamiga havola. 
12. Tuzilgan yoki nashr qilingan joyi. 
13. Hujjatni oluvchi (adresat). 
14.Tasdiqlash ustxati. 
15.Munosabat belgisi (rezolyutsiya). 
16.Hujjat turining nomi. 
17.Nazorat haqida qayd. 
18.Matn. 
19.Ilova mavjudligi haqidagi qayd. 
20.Imzo. 
21.Kelishuv ustxati. 
22.Rozilik belgisi (viza). 
23.Muhr. 
24.Nusxaning tasdiqlanishi haqidagi qayd. 
25.Ijrochining familiyasi va telefon raqami. 
26. Hujjatning bajarilganligi va uni hujjatlar yig‘majildiga yo‘naltirilganligi 
haqidagi qayd. 
27.Axborot mashinaga ko‘chirilganligi haqidagi qayd. 
28. Hujjat kelib tushganligi haqida qayd. 
Albatta,  hujjatning  har  bir  turi  mazkur  zaruriy  qismlarning  barchasini  o‘z 

---

210 
 
ichiga olmaydi. Hujjatning muayyan turiga muvofiq ravishda bu qismlarning ayrim 
bir  turkumi  huquqiy  talablarni  ta’minlash  darajasida  qo‘llanadi.  Shu  narsa  ham 
muhimki,  ayni  qismlarning  hujjatda  joylashishida  qat’iy  tartib  mavjud,  ular 
joylashishidagi  qat’iy  ketma-ketlik  hujjatning  huquqiy  kuchini  ta’minlash,  hujjatni 
zudlik bilan ishlash, bajarish, undan osonlik bilan foydalanish uchun muhimdir. 
Mazkur 29 ta zaruriy qismning o‘ntasi nisbatan ko‘p qo‘llanadi, shuning uchun 
ular asosiy zaruriy qismlar deb ham yuritiladi: hujjat muallifi (muassasa nomi yoki 
shaxsiy  hujjatda  imzo  quyuvchi  shaxs),  hujjat  turining  nomi,  sarlavha,  hujjatni 
oluvchi  (adresat),  kelishuv  va  rozilik  belgilari,  matn,  tasdiqlash,  imzo,  muhr,  ilova 
mavjudligi haqidagi qayd.