Kafedrasi “biotexnologiya” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

2-rasm.Ti-plazmidaning genetik haritasi.
Fenol gruppasini tutgan atsetosirengon va gidroksiatsetoseringonlar virulentlik genlarini (vir) aktivlashtiradi, ular DNK dan tashqarida joylashgan bo’lib, 35 m.j.n. uzunlikdagi Ti-plazmida maydonida lakolizatsiyalangan bo’ladi.
Atsetoseringon va gidrooksiatsetoseringonlarning struktura formulalari. Bu birikmalar shikastlanishiga javoban o’simlik tomonidan ajratiladi va Ti-plazmidaning Vir genlarini faollashtiradi.
II. T-DNK qismi bo’lib, unda auksin, sitokinin fitogarmonlari va opinlarni sintezida ishtirok etadigan fermentlarning genlari joylashgan. Opin nuklein kislota va uglevoddan tashkil topgan bo’ladi. Opin o’simlikka bakteriya kirgandan so’ng sintez bo’la boshlaydi. U o’simlikuchun zarur emas, faqatgina bakteriyaning oziqlanish uchun kerak.
III. OMG-opinlarni metabolizmi geni bo’lib, opinlarning metobalizmida ya’ni hazm jarayonida qatnashadigan genlar hisoblanadi.
IV. Ori - (origin) replikatsiyani initsatsiyalash sayti hisoblanadi. Infeksion jarayon A. tumefaciensni o’simlikning jarohatlangan joyidagi hujayrasiga kiritishdan boshlanadi, odatda ildiz shoxining asosidan (ildizning boshlanish joyidan). Bakteriya odatda tabiatda spora holatida bo’ladi, u o’simlik hujayrasiga kirgandan so’ng, o’simlik tezda garmonlar ishlab chiqara boshlaydi, natijada o’simlik hujayralari tez bo’lina boshlaydi va shishni hosil qiladi. Bu shishda o’simlik hujayralari ozuqa muhitini topadi va u yerda ko’payadi.

1. 
   Tumefaciens ning Ti-plazmidasidagi T-DNK qismida kodlangan auksin va sitokininlar ishtirokidagi biosintezi.
   

A-auksinning sintezida (3-rasm) triptofanning triptofanmonooksigenaza tomonidan katalizlaydigan indolil -3-atsetamidga aylanishidan boshlanadi. So’ng indolil-3-atsetamidning indolil-3 atsetamidgidrolaza fermenti ishtirokida indolilsirka kislotasiga aylanishi sodir bo’ladi. B- sitokininning sintezi izopentinil gruppasiga ega izopentinildifosfatni 5–AMP ga izopentiniltransferaza fermenti ishtirokida birikishidan sodir bo’ladi va natijada izopentiniladenozinmonofosfat hosil bo’ladi. Shunday qilib, transgen o’simliklarni bir qancha usullar orqali olish mumkin. Olingan transgen va transformant o’simliklar esa amaliy jihatdan albatta xalq xo’jaligi uchun foydali bo’lishi kerak.