Kafedraning huquqiy maqomi, ta’sis hujjatlari, tashkiliy tuzilishini o‘rganish

Ma’lumot uzatish apparaturasini ichki nazorat vosita tavsiflarini hisoblash

Kichik EHM kompьyuterlar, serverlarning dunyoga kelishi, hamda tarmoq texnologiyalarining rivoji axborotlarni yig’ish va qayta ishlashning yangi "tarmoqlangan 19 qayta ishlash" texnologiyasini yaratishga asos bo’ldi (1.4­rasm). Axborotlarni qayta ishlash tarmoqlangan tizimi informatsion tizimning shunday bir turiki, unda axborotlarni qayta ishlash mustaqil ravishda alohida­alohida, lekin o’zaro informatsion aloqa kanallari bilan bog’liq bo’lgan kompьyuterlarda amalga oshiriladi. Ma’lumotlarni tarmoqlangan usulda qayta ishlashni amalga oshirish uchun ko’p mashinali birlashmalar tashkil etilib, ular ko’p mashinali hisoblash majmualari (KMQM) yoki kompьyuter (hisoblash) tarmoqlari ko’rinishlarida amalga oshirilishi mumkin. Ko’p mashinali hisoblash majmualari yonma­yon joylashtirilgan hisoblash mashinalari guruhi bo’lib, ular maxsus bog’lash vositalari yordamida birlashtirilgandir va birgalikda yagona axborot hisoblash jarayonini bajaradi. Kompьyuter (hisoblash) tarmog’i aloqa kanallari yordamida ma’lumotlarni tarmoqlangan qayta ishlashning yagona tizimiga ulangan kompьyuterlar va terminallar to’plami bo’lib, u ko’p mashinali birlashmaning eng yuqori shaklidir. Kompьyuter tarmog’i "tarmoq abonenti ", "stantsiya " va "fizik uzatish muhiti " kabi tarkibiy qismlardan tashkil topgan. Tarmoq abonentlari tarmoqda axborotni yuzaga keltiruvchi yoki uni iste’mol qiluvchi ob’ektdir. Alohida EHMlar, EHM majmualari, terminallar, sanoat robotlari, programmaviy boshqaruvli dastgohlar va shu kabilar tarmoq abonentlari bo’lishlari mumkin. Tarmoqning har bir abonenti stantsiyaga ulanadi. Stantsiya axborot uzatish va qabul qilish bilan borliq vazifalarni bajaruvchi ob’ekt. Abonent va stantsiya birgalikda "abonent tizimi" deb ataladi. Abonentlarning o’zaro aloqasini tashkil etish uchun fizik uzatish muhiti mavjud bo’lishi kerak. Fizik uzatish muhiti elektr, radio yoki boshqa signallar yordamida amalga oshiriladigan aloqa kanali, ma’lumotlarni uzatish va qabul qilish qurilmasidir. Fizik uzatish muhiti negizida abonent tizimlari o’rtasida axborot uzatishni ta’minlovchi kommunikatsion tarmoq tashkil etiladi. Bunday yondashuv har qanday kompьyuter tarmog’ini abonent tizimlari va kommunikatsion tarmoq yig’indisi sifatida ko’rish imkonini beradi Abonent tizimlarining hududiy joylashuviga qarab kompьyuter tarmoqlarini uchta asosiy turkumga ajratish mumkin: lokal tarmoqlar (LAN Local Area Network). mintaqaviy tarmoqlar (MAN Metrorolitan Area Network); global tarmoqlar (WAN Wide Area Network); Lokal kompьyuter tarmog’i uncha katta bo’lmagan hudud chegarasida joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Masalan, korxonalar, tashkilotlar, firmalar, banklar, ofislar miqyosidagi kompьyuterlarni o’zaro birlashtiruvchi tarmoqlar lokal kompьyuter tarmog’i turkumiga kiradi. Hozirgi vaqtda lokal hisoblash tarmoqlari abonentlarining hududiy joylashuvi bo’yicha qat’iy cheklashlar yo’q. Odatda bunday tarmoqlarning doirasida 22,5 km bilan cheklanadi. Mintaqaviy kompьyuter tarmog’i bir ­ biridan ancha uzoq masofada joylashgan kompьyuterlarni va lokal kompьyuter tarmoqlarini o’zaro bog’laydi. U katta shahar, iqtisodiy mintaqa va alohida mamlakat doirasidagi abonentlarni o’z ichiga olishi mumkin. Odatda, mintaqaviy hisoblash tarmog’i abonentlari o’rtasida masofa o’nlab, yuzlab kilometrni tashkil etadi. Global kompьyuter tarmoqlari turli mamlakatlar yoki qit’alarda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Mazkur tarmoq abonentlar o’rtasidagi aloqa telefon, radio aloqa va kosmos aloqa tizimi negizida amalga oshiriladi. Global, mintaqaviy va lokal kompьyuter tarmoqlarining birlashuvi ko’p tarmoqli ierarxiyani tashkil etib, umum jahon axborot resurslarini birlashtirish va ulardan kollektiv ravishda foydalanish imkoniyatlarini yaratadi