Kafedra mudiri: O‘qituvchi

Matematik funksiyalar

t/r	Funksiya	Vazifasi
1.	ФАКТР	argument sifatida berilgan butun son faktorialini
		hisoblaydi
2.	ABS	argument qiymatining modulini hisoblaydi
3.	LN	sonning natural logarifmini hisoblaydi
4.	EXP	sonning eksponentasini hisoblaydi
5.	SIN	sonning sinusini hisoblaydi
6.	COS	sonning kosinusini hisoblaydi
7.	TAN	sonning tangensini hisoblaydi (radianda)
8.	НОД	ikki va undan ortiq butun sonlarning eng katta
		umumiy bo‘luvchisini hisoblaydi
9.	НОК	ikki va undan ortiq butun sonlarning eng kichik
		umumiy bo‘linuvchisini hisoblaydi
10.	ОКРУГЛ	haqiqiy sonni yaxlitlaydi
11.	СУММ	ikki va undan ortiq sonlarning yig‘indis
		hisoblaydi
12.	ПРОИЗВ	Ikki va undan ortiq sonlar ko‘paytmasini
		hisoblaydi
13.	ЗНАК	Son manfiy bo‘lsa -1 ni, musbat bo‘sa 1 ni, nol
		bo‘lsa 0 ni chiqaradi
14.	КОРЕНЬ	Sonni kvadrat ildizini hisoblaydi

1-mashq. Berilgan 6,10, 30, 60 sonlarning eng katta umumiybo‘luvchisini hisoblang.

Bajarish:

• 
  A1 katakka 6 sonini, B1 katakka 10 sonini, A2 katakka 30 sonini, B2 katakka 60 sonini kiritamiz;
  
• 
  C4 katakka quyidagi formulani kiritamiz: =НОД(A1:B2) Enter tugmasi bosiladi. Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi:
  

MS Excel 2010 da ishlatiluvchi funksiyalar mazmunan bir-biridan keskin farq qilishi mumkinligidan ularning argumentlari ham o‘znavbatida turli ko‘rinishda berilishi mumkin.

Masalan, Математическиеqismida функции cos(x) funksiyasida argument bitta haqiqiy qiymatdan iborat bo‘ladi va burchakning qiymati radianda beriladi:



ЛогическиеqismidagiфункцииЕСЛИfunksiyasida argumentmantiqiy ifoda bo‘lib, uning faqat” yokiikkita“yolggaqiy ko‘raikki xil natijaga ega bo‘lishimiz mumkin:



Мастерфункцийoynasidabirinchi qadamda kerakli funksiyani kiritibНайтиtugmasi yordamida izlab topiladi, ikkinchi qadamda ushbufunksiyaga murojaat etib, argumentlariga qiymatlar beriladi. So‘ngra tanlab olingan funksiya kerakli katakka joylashtiriladi:


5-MAVZU:Formulalar tasmasidan foydalanish. Formulani tahrirlash. . Matnli funksiyalar. Matnlar bilan ishlash funksiyalari.

Reja:

1. 
   Formulalar tasmasidan foydalanish. Formulani tahrirlash. .
   
2. 
   Matnli funksiyalar.
   
3. 
   Matnlar bilan ishlash funksiyalari.
   

Formulalar satri joriy katakdagi qiymatning formulasini ko‘rish yokiushbu katakka ma’lumotlaruchuno‘ljallangan:va formulalar kiritish uchun mo’ljallangan;

Oynadagi - tugma amalni inkor qilish, - tugma amalni bajarish,

-tugma kutubxonaga murojaat qilish vazifasini bajaradi.
MS Excel 2010 da kataklardagi matnlar bilan ishlash uchun maxsus funksiyalar mavjud. Bular quyidagilar:

1.	Funksiya	Vazifasi
2.	БАТТЕКСТ	Sonni matnga almashtiradi
3.	ДЛСТР	Matnli satrdagi belgilar sonini aniqlaydi
4.	ЗАМЕНИТЬ	Matnning belgilangan joyini yangi matnga
		almashtiradi;
5.	ЗНАЧЕН	Matn ko‘rinishdagi sonni songa o‘tkazadi;
6.	ПОВТОР	Matnni n marta takrorlaydi;
7.	СЦЕПИТЬ	Bir nechta matnni bitta matnga o‘tkazadi.

1-mashq. Uchta katakdao‘quvchilarni familiyasi, ismi, otasining ismiyozilgan ma’lumotlarni bitta katakka joylash
Bajarish: Ushbu masalani yechishning ikki xil usuli mavjud:Birinchi usul:

• 
  B1 katakkao‘quvchining familiyasi, C1 katakka ismi, D1 katakkaotasining ismi kiritiladi;
  
• 
  E1 katakka ushbu formula =СЦЕПИТЬ(B1;" ";C1;" ";D1) kiritilib, Enter tugma bosiladi;
  

qolgan kataklarga ushbu formula nusxa ko‘chiriladi. Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi:

6-MAVZU:Mantiqiy funksiyalar . Matematik funksiyalar

Reja:

1. 
   Mantiqiy funksiyalar .
   
2. 
   Matematik funksiyalar
   

Ayrim amaliy masalalarni yechishda hisoblashlar u yoki bu shartlarga

bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bunday holatda mantiqiy shartli funksiyalardan

foydalanish mumkin.

Mantiqiy funksiyalar

t/r	Funksiya	Vazifasi
1	ЕСЛИ	Agar mantiqiy ifodaning qiymati ROST bo‘lsa, birinchi shart, aks holda ikkinchi shart bajariladi
2.	И	Agar mantiqiy ifodalarning barchasini qiymati rost bo‘lsa, funksiyani qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati YOLG‘ON bo‘ladi
3.	ИЛИ	Agar mantiqiy ifodalarning birorta qiymati rost bo‘lsa, funksiyani qiymati ROST, aks holda funksiyaning qiymati YOLG‘ON bo‘ladi
4.	НЕ	Rost qiymatni yolg‘onga va yolg‘onni rostga aylantiradi

Mashq: Sinfning beshta fandan 20 ballik tizimda baholanganda ularning o‘zlashtirish ko‘rsatkichini tahlil qiluvchi jadval yaratish.

Bajarish: Ushbu topshiriqni bajarish algoritmi quyidagicha:

B ustunga sinf o‘quvchilarining familiyasi va ismi kiritiladi;

C ustunga adabiyot fanidan olgan ballari kiritiladi;

D ustunga algebra fanidan olgan ballari kiritiladi;

E ustunga fizika fanidan olgan ballari kiritiladi;

F ustunga kimyo fanidan olgan ballari kiritiladi;

G ustunga informatika fanidan olgan ballari kiritiladi;

H ustunga olgan ballarning yig‘indisi hisoblanadi;

I3 va I17 kataklarga quyidagi formula kiritiladi:
=ЕСЛИ(C17<55;"qoniqarsiz";ЕСЛИ(C17<71;"qoniqarli";ЕСЛИ(C17<

86;"yaxshi";"a’lo")))


MS Excel 2010 elektron jadvallarida keng qamrab olingan iqtisodiyot muhandislik masalalarini yechishda qo‘llanilishi keng bo‘lgan matematik funksiyalarni o‘rganamiz.

1-mashq. MS Excel 2010 matematik funksiyalaridan foydalangan holda y=arccosx, y=cosx, y=e^x , y=cose^x funksiyalarni argumentning turli qiymatlarida hisoblang.

Bajarish: B3:D3 kataklarida

qiymatlarni kiritib olamiz;

Формулы bo‘limining Математические qismida acos, cos, exp корень(ABS) funksiyalariga murojaat qilib B4:B8 kataklarida mos ifodalarni hosil qilamiz;

Nisbiy murojaat usulidan foydalanib qolgan kataklargaamalni davom ettiramiz.

Shunday qilib ixtiyoriy murakkablikdagi funksiyalarni hisoblab

olishimiz mumkin.