Kafedra mudiri: I. Qur’onov

ilova

Baholash mezoni va ko’rsatkichlari

t/r	Nazariy bilimlarni baholash	ball
1	Savollarga to'liq javob berish, misol dalil keltiradi, Mavzu haqida to’liq ma’lumotlarni keltiradi, yangi ma’lumotlarni amaliyotda qo’llay oladi	5
2	Savollarga noto'liq javob beradi, mavzu haqida tushunchalarini to’liq bayon eta olmaydi	4
3	Savollarga qisman javob beradi, yangi va o’tilgan mavzular bo’yicha qisman bilimga ega	3
4	Savollarga umuman javob bera olmaydi, yangi mavzu va o’tilgan mavzular yuzasidan bilimga ega emas.	2

2. ilova

Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1	Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmog’i kerak
2	Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim
3	Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun yetarli vaqt ajratiladi
4	Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur.
5	Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, ishlab chiqarish ta’limi ustasi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
6	Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, bajargan ishini erkin namoyon etish

182

Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari

3-ilova

№	Baholash mezonlari	Baholar
		“5” – a’lo	“4” - yaxshi	“3” - qoniqarli	“2” - qoniqarsiz
1.	Nazariy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
2.	Amaliy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
3.	Joriy nazorat natijalari
4.	O’rtacha bahosi

15-Mavzu: Infektsiya nazorati va infektsion xavfsizlik. Dezinfektsiya xaqida tushuncha.Dezinfektsiyalovchi vositalar bilan ishlaganda texnika xavfsizligi

Reja: 1.Infeksion nazorat va infeksiyaning yuqish yo’llari 2.Dezinfeksiya va uning turlari, usullari

3. 
   San Q va M 0342-17 “Shifoxona ichi infeksiyasi profilaktikasi” haqida
   
4. 
   OITS/OIV va uning yuqish yo’llari
   

Shifоxоnаdа infеksiya nаzоrаti vа infеksiyaning оldini оlish bo‘yichа аsоsiy chоrа-tаdbirlаr

Infеksiya hаqidа tushunchа, yuqish vа tаrqаlish yo‘llаri

Infeksiya (lotincha infectio – ifloslanish, yuqish degan ma’noni anglatadi) – bu kasallik tug‘diruvchi mikroorganizmlarning organizmga kirishi bo‘lib, bunda organizm bilan ular orasida murakkab jarayonlar majmuyi rivojlanadi.

Infeksion jarayon – bu ma’lum tashqi muhit sharoitlarida kasallik qo‘zg‘atuvchilar ta’siriga javoban organizmda yuzaga keladigan fiziologik himoya va patologik reaksiyalar majmuidir. Biologik nuqtai nazardan infeksion jarayon parazitizmning o‘ziga xos bir ko‘rinishi hisoblanadi va bunda har xil yashash sharoitiga (muhitiga) ega bo‘lgan ikki organism kurashadi.

Yuqumli kasallik – bu biologik, kimyoviy, klinik va epidemiologic tartibdagi o‘zgarishlar va turli belgilar shaklida yuzaga keladigan infeksion jarayon rivojlanishining eng oxirgi davridir. Shuni alohida ta’kidlash zarurki, organizmga mikroorganizmlar tushganda kasallik rivojlanadi, degan so‘z emas. Mikroorganizm va ularning mahsulotlari bilan odam organizmi hujayralari orasida vujudga keladigan munosabatlar har xil ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. Bu mikrobning xususiyatlari, organizm holati, tashqi muhit sharoitlari hamda ijtimoiy omillarga bog‘liq. Bular ta’sirida infeksiyaning quyidagi ko‘rinishlari shakllanadi:

Manifest (ekzogen) infeksiya – bunda kasallik belgilari aniq namoyon bo‘ladi va klassik ko‘rinishiga mos keladi. Infeksiyaning o‘tkir va surunkali shakllari yaxshi o‘rganilgan. Bunda tipik va atipik kechadigan infeksiyalar farqlanadi. Manifest infeksiya yengil, o‘rta va og‘ir ko‘rinishlarda kechishi mumkin. Bu infeksiya ko‘p

183

hollarda ijobiy yakunlanadi (bemor sog‘ayadi).

Subklinik (uncha bilinmaydigan) infeksiya – bu aniq klinik ko‘rinishga ega bo‘lmagan kasallik ko‘rinishidir. Bunday vaqtda kasallikni aniqlash juda qiyin kechadi, bu esa kasallikning uzoq vaqt cho‘zilib ketishiga sabab bo‘ladi. Infeksiyaning bu shakli juda muhim epidemiologic ahamiyatga ega. Chunki bunda bemor kasallik man-bai sifatida mehnat qobiliyatini saqlagan holda infeksiya tarqatib yuradi.

Inapparant (belgilarsiz) infeksiya – kasallikning klinik belgilarsiz kechadigan shaklidir. Faqat ular kasallikka xos bo‘lgan qo‘shimcha immunologik (bunda spetsifik antijismlarning oshishi kuzatiladi) va boshqa laboratoriya tahlillarining o‘zgarishlari asosidagina aniqlanishi mumkin.

Autoinfeksiya (endogen) – organizmning asosiy vazifalarini boshqarib turganfiziologik mexanizmlar (immunitet, almashinuv jarayonlari va b.) nin g buzilishi natijasida rivojlanadigan kasallik.

Latent infeksiya – uzoq (6 oydan ortiq) davom etadigan yuqumli kasallik bo‘lib, ko‘pincha ijobiy natija bilan yakunlanadi. Bu kuchsiz immun javobiga ega bo‘lgan kishilar organizmida uchraydi. Uzoq: cho‘ziladigan kasallikning shakllanishidagi asosiy sabablardan biri – bu mikroorganizmlar o‘zgaruvchanligidir.

Sust infeksiya – organizmga viruslar (virionlar, prionlar) tushishi natijasida rivojlanadigan yuqumli kasallikdir. Bu infeksiya uzoq (oylar, yillar) davom etadigan yashirin davrga egaligi, sekin rivojlanib borishi, to‘qima va a’zolarning o‘ziga xos zararlanishi, onkogen ta’siri va ko‘pincha o‘lim bilan tugashi bilan xarakterlanadi.

Infeksiya tashuvchanlik – infeksiya tashib yuruvchilar (bakteriya, parazit, virus tashuvchanlik) sog‘lom bo‘lishlari mumkin (tranzitor tashuvchanlik). Bunda organizmda kasallik qo‘zg‘atuvchisining bo‘lishiga qaramay nafaqat kasallik belgilari, balki immunologik o‘zgarishlar ham kuzatilmaydi. Yuqumli kasallik yakunida 3 oygacha kasallik qo‘zg‘atuvchisining topilishi o‘tkir rekonvalessent deb yuritiladi, 3 oydan oshsa surunkali deyiladi.

Reinfeksiya – mazkur mikrobning organizmga qayta tushishi natijasida kasallikning yana rivojlanishidir.

Superinfeksiya – birlamchi mikrobning organizmda yo‘qolmasdan turib qaytalanishidir.