Kafedra mudiri: I. Qur’onov

Parvarish rejasini amalga oshirish

Hamshira bemor parvarishi bo‘yicha reja tuzgach, uni amalga oshirishga kirishadi. Bu hamshiralik jarayonining to‘rtinchi bosqichi – hamshira harakatlari rejasini amalga oshirishdir. Uning maqsadi bemorni parvarishlash, uning hayotiy ehtiyojlarini qondirishda yordam berish, o‘rgatish va maslahat berishdan iboratdir.

Qo‘yilgan maqsadlarni bajarish. Hamshira harakatlarini amalga oshirishning uch asosiy turi mavjud: mustaqil, tobe va o‘zaro bog‘liq. Harakat turlari bemor ehtiyojlari asosida aniqlanadi.
Mustaqil hamshira harakati shifokor yoki boshqa mutaxassis talabisiz, o‘zining fikriga asoslangan holda amalga oshiriladi. Masalan, bemorni o‘z-o‘ziga xizmat qilishga o‘rgatish, un¹⁷g⁶a sogiig‘i bo‘yicha maslahatlar berish va hokazolar. Tobe hamshira harakati shifokorning yozma ko‘rsatmasi va uning nazorati ostida amalga oshiriladi. Bu yerda hamshira bajaruvchi rolida bo‘lib, bajarayotgan ishi uchun mas’uldir. Masalan, bemorni tashxis, tekshiruvlarga tayyorlash, inyeksiyalarni amalga oshirish va boshqalar. Hozirgi zamon talablariga ko‘ra, hamshira shifokorning ko‘rsatmalarini ko‘r-ko‘rona bajarmasligi, ya’ni tibbiy yordamni kafolatlash maqsadida bemorga u yoki bu muolaja lozim yoki lozim emasligi, dori miqdori to‘g‘ri tanlanganligi, ushbu muolajaga monelik bor-yo‘qligini aniqlay olishi lozim. Kerakli muolajani to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri bajargan hamshira shu muolajani belgilagan shaxs bilan barobar javobgar hisoblanadi.
O‘zaro bog‘liq bo‘lgan harakat tibbiyot hamshirasining shifokor va boshqa mutaxassislar (fizioterapevt, LFK hamshirasi) bilan birgalikdagi faoliyatini bildiradi. Tibbiy hamshira bir necha usullarni: kundalik hayotiy ehtiyojlar bilan bog‘liq
yordam, terapevtik va xirurgik maqsadlarga erishish bo‘yicha parvarishni qo‘llagan holda belgilangan rejani amalga oshiradi.
Bemorning yordamga bo‘lgan ehtiyoji vaqtinchalik, doimiy va reabilitatsion tiklovchi bo‘lishi mumkin. Vaqtinchalik parvarish qisqa vaqtga mo‘ljallanadi. o‘z- o‘ziga xizmat qilish imkoniyati bo‘lmagan bemorga yordam doimiy bo‘ladi, masalan, qo‘l yoki oyoq amplutatsiyasi, umurtqa pog‘onasining asoratli jarohati va boshqalar. Tiklovchi yordam uzoq muddatli jarayon bo‘lib, unga massaj, nafas gimnastikasi, LFK misol bo‘la oladi.
Bemorlar parvarishi bo‘yicha o‘tkaziladigan tadbirlarni amalga oshirish usullari orasida hamshiraning bemorga maslahati katta o‘rin tutadi. Hamshiralik jarayonining 4- bosqichi ikki strategik yo‘nalishda amalga oshiriladi:

• 
  bemorning shifokor buyruqlari asosida o‘zgarishini kuzatib, nazorat qilib, uni kasallik tarixiga qayd qilish;
  
• 
  bemorga hamshira tashxisi qo‘yilgach, hamshiralik parvarish rejasini tuzish, undagi o‘zgarishlarni kuzatib, nazorat qilib, kasallik tarixiga qayd qilish. Bu bosqichda bemor ahvolidagi o‘zgarishni nazorat qilib, rejaga o‘zgartirish kiritiladi. Jarayonning yakuniy bosqichi – hamshiralik jarayonining samaradorligini baholash. Uning maqsadi hamshira parvarishiga bemordagi o‘zgarishlarni, ko‘rsatilgan yordam sifati, olingan natijalarni baholash va yakun chiqarishdir. Parvarishning sifati va samaradorligini baholash katta hamshira tomonidan amalga oshiriladi, hamshira
  

177
tomonidan esa har bir navbatchilikning boshi va oxiri o‘z-o‘zini nazorat qilish sifatida o‘tkaziladi.
Tizimli baholash jarayoni hamshiradan erishilgan natijalarni kutilganlari bilan taqqoslab, tahlil qilish qobiliyatiga ega bo‘lishni talab qiladi. Bu bosqichda bemorning hamshira tomonidan o‘tkazilgan tadbirlar to‘g‘risidagi fikri katta ahamiyatga ega. Butun hamshiralik jarayonini baholash bemor kasalxonadan tuzalib chiqqanida, boshqa davolash muassasasiga yuborilganida, vafot etganida yoki uzoq vaqt kasalxonada yotganida o‘tkaziladi. Lozim bo‘lganda hamshira tadbirlari rejasi qayta ko‘rib chiqiladi, to‘xtatiladi, o‘zgartishlar kiritiladi. Belgilangan maqsadlarga erishilmasa, baholash ularga erishishga xalaqit berayotgan omillarni aniqlashga imkon beradi. Agar hamshiralik jarayoni natijasi muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, xatoni topish va hamshiralik aralashuvi rejasini o‘zgartirish uchun u qaytadan boshlanadi. Shunday qilib, hamshiralik aralashuvi natijalarni baholash va
hamshiraning o‘zining kasbiy faoliyatidagi kuchli va zaif tomonlarini aniqlashga yordam beradi.