Kadrlar tayyorlanadigan

8-MAVZU. TAShKILOT XODIMLARINI BOShQARISh

Reja:

8.1. Jamoa tushunchasi, turlari, shakllanish bosqichlari

8.2. Ta’sir etish va hukmronlik

8.3. Nizolarni boshqarish

8.4. Xodimlarni boshqarish
Tayanch so’z va iboralar: jamoa, mehnat jamoasi, gurux, jipslashuv, nizolar, nizo turlari, xodimlarni boshqarish, ta’sir etish, xukmronlik.
8.1. Jamoa tushunchasi, turlari, shakllanish bosqichlari

Ishlab chiqarishning zamonaviy rivojlanganligi darajasi jamoaviy mehnatning zarurligini asoslab beradi, u, o’z navbatida, mehnat jamoasini mavjud bo’lishini belgilaydi. Tashkilotni samarali faoliyat yuritishi mehnat jamoalarini faoliyat yuritishlari qonunlarini bilish va ulardan foydalanishning ko’zda tutadi.

Mehnat jamoasi ostida birgalikdagi mehnat faoliyatini amalga oshiruvchi xodimlar birlashmasi tushuniladi. Ular bir birlari bilan shunday o’zaro hamkorlik qiladilarki, har biri boshqa shaxsga ta’sir ko’rsatadi va bir vaqtda uning ta’siri ostida bo’ladi. Mehnat jamoalari ishlab chiqarish, savdo va boshqa jarayonni tashkil qilish uchun mehnat taqsimoti amalga oshiralayotgan vaqtda rahbarlikni yaratadilar. Bu birlashma tashkiliy yagonalikka ega va umumiy maqsadlar bilan birlashgan. Boshqaruv yagona irodaga asoslanishi kerak, bu mulk egasi tomonidan tayinlangan yoki saylangan rahbarni mavjudligi bilan ta’minlanadi.

Jamoalar faoliyatining samaradorligi ko’yidagi bir qator omillarga bog’liqdir:

• 
  ishchi guruhlarning o’lchamlari va tarkibi;
  
• 
  guruhli me’yorlar;
  
• 
  odamlarning jipsligi;
  
• 
  nizolarning darajasi;
  
• 
  guruh a’zolarining statusi va vazifaviy rollari va boshqalar.
  

Menejer uchun jamoa- bu asosiy tayanchiqdir, shuning uchun jamoa ishini rasional tashkil qilish uning dolzarb vazifasi bo’ladi. Jamoaviy ish u yoki bu sabablar bo’yicha xodimlar o’rtasida lavozimli vazifalarni aniq taqsimlash mumkin bo’lmagan joyda juda keraklidir.

Me’yoriy ahloqiy–psixologik muhitga ega ishga qobiliyatli, tashkiliy jamoani tashkil qilish uchun sosiologik, psixologik va boshqa tadqiqotlarni o’tkazish kerak.

Bunday sosiomatrisa guruh a’zolarining bir birlariga munosabatlarini aniqlab olish, guruhda jipslashganlikni o’rnatish, yetakchini aniqlash, guruh a’zolarini sosiolmatrik statusi va hayojonli ekspansivlik (o’zini tuta bilmaslik)ni belgilashga imkon beradi.

Sosiogrammani tuzish uchun hammadan avval ramzli ma’no belgilanadi, masalan:

B G B ning G ga nisbatan ijobiy tanlovi




B G G ning B ga nisbatan salbiy tanlovi




B G O’zaro ijobiy aloqa




B G O’zaro salbiy aloqa

Kiritilgan ramzlar ma’nosidan foydalanib, ushbu jamoa a’zolari javoblarni grafik ravishda sosiogramma ko’rinishida rasmiylashtirish mumkin (21-rasm).

N Boshliq







A G’

B V