Kabi omillar



Download 219 Kb.
bet9/11
Sana29.04.2022
Hajmi219 Kb.
#590795
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
kislorod va uning birikmalari

Ikki atomli spirtlar


To`yingan uglevodorodlar tarkibidagi ikkita uglerod atomidagi ikkita vodorod atomi o`rnini gidroksil gruppa joylashsa, ikki atomli spirtlar yoki glikollar hosil bo`ladi. «Glikol» - grekcha so`z bo`lib, shirin demakdir.
Olinish usullari. 1. 1856 yilda francuz kimyogari A. V yurc dixloretanni gidroliz qilib etandiol olgan:

    1. Rus kimyogari Ye. Ye. Vagner olefinlarga katalizator (Cr2O3) ishtirokida peroksid ta`sir ettirib, ikki atomli spirt olgan.

    2. Fizik va kimyoviy xossalari. Glikollar rangsiz, hidsiz, shirinroq ta`mga ega bo`lgan quyuq suyuqlikdir. Ular suv va spirt bilan yaxshi aralashadi. Bir atomli spirtlarnikiganisbatan ikki atomli spirtlarning qaynash temperaturasi doimo yuqori bo`ladi.

Masalan, etil spirt 78°C da qaynasa, etilenlikol 197°C da qaynaydi.
Ikki atomli spirtlarning kimyoviy xossalari bir atomli spirtlarnikiga o`xshash bo`lib faqat reakciya ikki bosqichda ketadi.
Glikollar ishqoriy metallar bilan ikki xil glikolyatlarni hosil qiladi.
Glikollarga galoid kislota ta`sir ettirilsa, gidroksil gruppa galogen atomiga almashadi:
Glikollar mis (II) gidroksid ta`sirida kompleks tuz hosil qiladi:
Bu reakciya rangli bo`lgani uchun sifat analizda glikollarni aniqlashda qo`llaniladi.
Etilenglikol xalq xo`jaligining ko`pgina tarmoqlarida ishlatiladi. U suv bilan aralashtirilganda suvning muzlash temperaturasi pasaytirib yuboradi, shuning uchun «antifriz»lar tayyorlashda ishlatiladi. Etilenglikol avtomobil sanoatida, shuningdek, motorlar va pulemyot stvolini sovutishda keng qo`llaniladi. Undan to`qimachilik sanoatida sintetik tola (lavsan) olishda foydalaniladi.

Uch atomli spirtlar


Malekulasida uchta gidroksil gruppa saqlaydigan brikmalarga uch atoamli spirtlar deyiladi.ularning eng oddiy vakili glicerin bo`lib, u quyidagi tuzilish formulasiga ega:
Glicerin yuqori malekulali kislotalar bilan murakab efir xolida o`simlik moylarini va xayvon yog`larini tashkil etadi. Shuning uchun glicerin yog` yoki moylarni gidroliz qilib olinadi.
Sanoatda glicerin quyidagi reakciyalar bilan neftni qayta ishlovchi zavodlarda xosil bo`ladigin propilendan olinadi:
Oddiy qandni bijg`itish bilan xam glicerin olinadi:
Fizik xossasi.glicerin rangsiz,quyuq,shirinroq suyuqlik bo`lib,290C da qaynaydi,solishtirish massasi d420q1,26 ga teng. U suv va spirt bilan xar qanday nisbatda aralashadi.
Kimyoviy xossalari. Glitserin metallar yoki metal gidroksidlari bilan gliceratlar xosil qiladi.
Glitserin anorganik va organik kislatar bilan murakkab efirlar xosil qiladi. Masalan, glitserin nitrat kislata bilan mono-,di-,va trinitroglicerin efirlarini xosil qiladi.
Trinitroglitserinning portlovchilik xususiyatlaridan foydalanib, dinamitlar tayyorlanadi.
Glicerin KHSO4 ta`sirida yuqori temperaturada degidratlanib, ikki malekula suv ajralib chiqishi natijasida akrolein xosil bo`ladi.
Glitsirin gidroskopik bo`lgani uchun kosmetikada, kon va to`qimachilik sanoatida ishlatiladi. Farmacevtikada undan har xil surkov moylari va dori-darmonlar tayyorlanadi. Glicerindan olingan smolalar lok-bo`yoq sanoatida ishlatiladi. Avtomobil sanoatida glicerin «antifriz» tarkibiga kiritiladi.

Download 219 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish