Kabi omillar


Kislorodli organik birikmalar . Spirtlar. Elilenglikol gletsirin



Download 219 Kb.
bet6/11
Sana29.04.2022
Hajmi219 Kb.
#590795
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
kislorod va uning birikmalari

2.2 Kislorodli organik birikmalar . Spirtlar. Elilenglikol gletsirin
Molekulasida bitta yoki bir nechta gidroksil gruppa –OH saqlaydigan birikmalar spirtlar deb ataladi.
Bir atomli to`yingan spirtlar. To`yingan uglevodorodlarda bitta vodorod atomi o`rnini gidroksil gruppa egallasa, bir atomli to`yingan spirtlar hosil bo`ladi. Ular CH2n+2OH umumiy formulaga ega. Spirtlar ham o`z gomologik qatoriga ega bo`lib, bir vakilining tarkibi o`zidan oldingi va keyingilaridan CH2 – gruppaga farq qiladi.
Etil spirt quyidagi elektron formulaga ega:
Elektron formulasida ko`rinib turibdiki, kislorod atomi bilan vodorod atomi o`rtasidagi kimyoviy bog`laishlardan bittasi juda qutblangan. Nomenklaturasi va izomeriyasi. Oddiy spirtlar nomi radikal nomiga spirt so`zini qo`shib o`qish bilan hosil bo`ladi
Sistematik nomenklatura (IYUPAK) bo`yicha spirtlar nomi tegishli to`yingan uglevodorod nomiga «ol» qo`shimchasini qo`shib o`qiladi va gidroksil qaysi uglerod atomida turganligi nomer bilan ko`rsatilad:
Bir atomli to`yingan spirtlarda izomerlar soni tegishli uglevodorodlarga nisbatan gidroksil gruppaning joylashishi hisobiga ko`p bo`ladi. Masalan, butanning ikki izomeri bo`lsa, butanol to`rtta izomerga ega:
Spirtlar gidroksil gruppaning molekulada qanday uglerod atomida joylashganligiga qarab birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlarga bo`linadi. Molekulada uglerod atomlari birlamchi ; ikkilachi ; uchlamchi va to`rtlamchi bo`ladi. Agarda gidroksil gruppa birlamchi uglerod atomi bilan bog`langan bo`lsa, birlamchi spirt, ikkilamchi uglerod atomi bilan bog`langan bo`lsa, ikkilamchi, uchlamchi uglerod atomi bilan bog`langan bo`lsa, uchlamchi spirt deyiladi.
Tabiatda uchrashi va olinish usullari. Spirtlardan metanol va etanol kam miqdorda sof holatda, o`simliklardan olinadigan efir moylarda va o`simlik a`zolarida uchraydi. Spirtlar oddiy va murakkab efirlar holatida tabiatda keng tarqalgan. Spirtlar asosan quyidagi usullarda olinadi:
1. Murakkab efirlar gidroliz qilib olinadi:
2. Galoid birikmalarga ishqorlarning suvli eritmasi ta`sir ettirib olindi:
3. Etilen uglevodorodlarga temperatura va katalizator – rux xlorid ishtirokida suv ta`sir ettirib olinadi:
Sanoatda metanol is gazidan sintez qilib olinadi:
Sanoatda etil spirt kraxmal (guruch, bug`doy, kartoshka va hokazo) va kletchatka (o`rmon xo`jalik chiqindilari, g`o`zapoya) saqlaydigan o`simlik xomashyolarini bijg`itish yo`li bilan olinadi:
Kletchatka saqlaydigan o`simliklardan olingan etil spirt «gidroliz spirt» deb ataladi, chunki uning tarkibida 0,3-0,5 % gacha metil spirt bo`ladi. Shuning uchun «gidroliz spirt» sintetik kauchuk olishda ishlatiladi.

Download 219 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish