K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

Moliyaviy lizing
(finance leasing) o‘zini o‘zi to‘liq qoplaydigan mol-mulk 
lizingi yoki uning qiymati to‘liq to‘lanadigan lizing hisoblanadi (full – payout 
lease). Moliyaviy lizing - lizing beruvchi lizing oluvchi tomonidan belgilangan 
mulkni sotuvchidan sotib olish va lizing oluvchiga belgilangan to‘lov hamda 
lizing predmeti to‘liq amortizatsiya muddatiga teng bo‘lgan muddatga ma’lum 
bir shartlar asosida vaqtinchalik foydalanishga berishdir (8.4.1-chizma). 
8.4.1-chizma.
 Moliyaviy lizing sxemasi 
Bunday turdagi lizing bitimlari mol-mulkni ataylab mulk sifatida sotib 
olish va keyinchalik uni vaqti bo‘yicha ishlatish va mol-mulk qiymatining butun 
yoki ko‘p qismi amortizatsiyalanishi yaqinlashadigan muddatga vaqtinchalik 
Lizing beruvchi 
Savdo-sotiq shartnomasi 
Lizing shartnomasi 
Yetkazib beruvchi 
yoki ta’minotchi 
Vositalarni 
yetkazib berish 
Lizing oluvchi 

---

171
egalik qilishga va foydalanishga berish operatsiyasi hisoblanadi. Shartnoma 
amal qilish muddatida lizingga beruvchi lizing to‘lovlari hisobiga mol-mulkning 
butun qiymatini o‘ziga qaytarib oladi va moliyaviy bitimdan foyda oladi. 
Moliyaviy lizingni tavsiflovchi asosiy belgilar quyidagilardan iborat: 

lizingga beruvchi mol-mulkni o‘zi foydalanishi uchun emas, balki uni 
lizingga berish uchun ataylab sotib oladi; 

mol-mulkni va uning sotuvchisini tanlab olish huquqi foydalanuvchida 
qoladi; 

mol-mulk egasi u lizingga berish uchun ataylab sotib olinayotganligini 
biladi; 

mol-mulk bevosita foydalanuvchiga yetkazib beriladi va u tomonidan 
ishlatish uchun qabul qilinadi; 

mol-mulkni sifati, uning butligi, kafolat muddati buziqliklarini tuzatish 
bo‘yicha da’volar lizingga oluvchi tomonidan bevosita mol-mulk sotuvchisiga 
yo‘llaniladi; 

mol-mulk tasodifan nobud bo‘lishi va buzilishi tavakkalchiligi mol-mulk 
ishlatilishga qabul qilish dalolatnomasi imzolangandan keyin lizingga oluvchiga 
o‘tadi. 
Moliyaviy lizing mustaqil nomlanadigan bir necha turlarga ega. 
An’anaviy moliyaviy lizing o‘zaro munosabatlarning uch taraflama tavsifga 
egalik va mol-mulk qiymati to‘liq qoplanishi bilan tasniflanadi. Lizingga 
oluvchining talabnomasi bo‘yicha lizingga beruvchi mol yetkazib beruvchidan 
kerakli bo‘lgan uskunani sotib oladi va uni lizingga oluvchiga beradi hamda 
lizing to‘lovlari hisobiga o‘zining moliyaviy xarajatlarini qoplaydi va foyda 
oladi. 
Moliyaviy lizingning kamchiliklariga quyidagilarni kiritish mumkin:

lizing oluvchida lizing to‘lovlarini olishdagi tavakkalchiligi va mulkni 
ma’naviy eskirish xatari lizing oluvchi o‘z mablag‘lari hisobiga olgandagiga 
qaraganda yuqori bo‘lishi;