K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

95
Javob: 0,04 
Qoplash va likvidlik koeffitsiyentlarini topishda, qisqa muddatli 
majburiyatlarni to‘g‘ri hisoblash talab etiladi. Qisqa muddatli majburiyatlar, 
buxgalteriya balansining passiv qismidagi majburiyatlar bo‘limidan olinadi. 
Banklardagi kredit inspektorlari mijozning kreditga layoqatliligini tahlil 
qilishda, balansdagi asosiy (joriy aktivlari va majburiyat bo‘limidagi) 
moddalarning tarkibiy o‘zgarishlarini ko‘rib chiqadilar. Bu albatta, xavf-xatarni 
baholashni yengillashtiradi. 
Korxona kreditga layoqatliligi tahlili uchun kerak bo‘ladigan keyingi 
ko‘rsatkich – bu mustaqillik (muxtoriylik) koeffitsiyentidir. Ushbu koeffitsiyent 
0,6 dan, ya’ni 60 %dan yuqori bo‘lsa, kredit xatari eng kam hisoblanadi. Bu 
koeffitsiyent 30 % dan, ya’ni 0,3 dan kam bo‘lmasligi lozim. Bu ko‘rsatkichni 
hisoblash uchun korxonaning balans bo‘yicha o‘z mablag‘lari manbalari, ya’ni 
balans passivining birinchi bo‘linmasi summasi jami passiv summasiga 
bo‘linadi. Nolikvid balanslarga ega bo‘lgan korxonalarga esa bank kreditlaridan 
foydalanish huquqi berilmaydi. Korxona balansi likvidligi quyidagicha 
hisoblanadi: korxona balansi (1-shakl) passiv qismi birinchi bo‘limi summasiga, 
ikkinchi bo‘lim uzoq muddatli majburiyatlari qo‘shilib (agar to‘lov muddati uch 
oydan oshiq bo‘lsa) balans aktiv qismi birinchi bo‘limi summasi ayriladi. Agar 
chiqqan natija ijobiy bo‘lsa, korxona balansi likvidli hisoblanadi.
5.5.3-masala.
Quyidagi ma’lumotlar asosida aksiyadorlik jamiyatining 
uzoq muddatli bank krediti olish uchun kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlaridan 
muxtoriylik koeffitsiyentini hisoblang: 

asosiy vositalar qoldiq qiymati: 365,0 ming so‘m;

tovar moddiy zaxiralari va xarajatlari: 10600,0 ming so‘m; 

debitorlik qarzlari: 430,0 ming so‘m; 

pul mablag‘lari: 2,0 ming so‘m; 

uzoq muddatli majburiyatlar: 345,0 ming so‘m; 

joriy majburiyatlar: 10700,0 ming so‘m;

o‘z mablag‘lari manbalari: 435,0 ming so‘m. 
Yechish:
Korxonaning kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlaridan muxtoriylik 
koeffitsiyenti quyidagi formula orqali topiladi: 
( )

(5.5.3)
 

---