Moliyaviy inslitutlarda risk darajasini o‘rganish ~ muayyan faoliyatda maqsad nimaga yo^altirilganiga qarab zararlar boli- shini yoki biror xo'jalik subyektining faoliyat natijasi, ma’lum bir yo'qotishlar bilan tugashi yoki yuqori daromad olishi mum- kinligini ifodalaydi. Moliyaviy institutlarda risklami boshqarish da quyidagi tarno- yillarga amal qilinadi: Ortiqcha tavakkal qilish kerak emas.
Risk oqibatlari u>‘gbrisida o'ylash lozim.
Kam iqtisodiy samara uchun risk qilish kerak emas.
Risklar moliyaviy faoliyatda, loyihalaming barcha bosqich- larida bolganligi sababli, loyiha risklarini boshqarish faoliyati loyiha tugagunga qadar davom etadi. Risklarni ajratish deganda, moliyalashtirish manbalarining harakatidagi oglrlikni, qar/dorning o'zi bilan birgalikda, boshqa birnecha investorlar o‘rtasida bolinishi tushuniladi. Yirik qarz- dorlarning loyihalarini moliyalashfirishda bu tabiiy. bu amaliyot kichik tadbirkorlik doirasidagi tadbirkorlar uchun keng tarqal- magan. Bu shu bilan bogliqki, so‘ralavotgan kreditning chega- ralangan summasida. investorlar o‘rtasida riskJarni taqsimlanishi va nazorati bo'yicha operatsion xarajatlar bank krcditlash riskini kamaytirishga qilinadigan iqtisodni oshirishi mumkin. invcs- titsiya kreditilashda risklarni laqsimlash shakllaridan biri ~ kre- dil bo'yicha kafolat ni jalb qilishdir. Odatda. bu loyiha qiymati- ning taxminan 50 foizidan 2/3 qismigacha va kredit qiymatining 75—80 foizini qamrab oladi. Moliyaviy institutlarda riskni oldini olish va nazorat qilish jarayomda, nia'lum reja hamda dasturlar asosida, aniq tashkiliy- texnik tadbirlar ko‘rib ehiqiladi. Bu bosqichda quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi: risklar monitoringi; riskni istiqbolini belgilash; tahdid soluvchi xatarlar haqida rahbarlarga ma'lumot berish va bu bilan bogliq kolsatmalarni ishlab chiqish; riskni oldini olish va nazorat qilish dasturi doirasida maxsus tashkiliy-texnik tadbirlar. Ta'kidlash joizki, shunday risklar mavjud boladiki, ularning oldini olish yoki kamaytirish mumkin emas, ya'ni ular loyiha ishtirokchilari ta'siridan tashqarida boladi. Bunday risklar ko‘p xarajat talab elganligi sababli, ularni moliyalash usuli qollani- ladi. Bunda loyiha ishtirokchilarini o‘z-o'zini suglirtalash. tajri - bali sug’urtachi yordamida sug'urtalanishga mablag' ajratishi tushuniladi. Sugkurta shartnoma la rid a riskning ko'pgina turlari bo‘yicha sug'urtachining zaruriy ehora-ladbirlarm amalga oshirishi ко1 rib olilgan moddalar mavjud boladi. Moliyaviy institutlarda riskni boshqarishda loyiha ishtirokchilaridan tashqari ba'zi maxsus sug'urta tashkilotlari ham bevosita ishtirok etadi. Ular riskni baholashda o‘z usullari va yollarini amalga oshiradi- lar. bu amalga oshirish reja-daslurlartni nazorat qilib boradilar. Nazorat uchun savollar Moliyaviy institutlarda risklarni boshqarishning maqsad va vazifalarini tushuntirib be ring.
Moliyaviy institutlarda risklarni boshqarish tarlibini tu- shuntiring.
Moliyaviy instilutlar risk boshqarish tamoyillarini tu- shuntiring. mavzii. NOMOLIYAVIY KORPORATSIYALAR BILAN BOGMJQ RISKIARNI BOSHQARISH
Nomoliyaviy korporatsiyalarda riskiarni boshqarishning maqsad va vazifalari
Ushbu boHimda, biz eng muhim riskni boshqarish jihatlari- ni, korporatsiyalar misolida muhokama qilamiT:. Shunday qilib, korporatsiyalar riski da bozor xavfi ta’siri haqida so‘z yuritilib, unga qisqacha ta’rif beradigan boMsak, portlel inveslilsiyalar, pul oqiinlari va korporatsiyalar konvensiyalari yordamida hisobotlar tayyorlash hamda korporatsiyalar boshqaruvida risk tarkibini ishlab chiqishdan iborat tushunchalami o'z ichiga oladi. Nomoliyaviy korporatsiyalarda riskni boshqarish quyidagi maqsad va vazifalarda tashkil etiladi:
korporatsiyalar daromadlarini bashorat qilish va pul oqim- larida xavf salmogkmi kamaytirish;
risk hisoblarida kelgusi davr qiymati vaqt bilan uyg‘uniik- da bozor modeliga moslashtirish
hisobga olinadigan korporatsiyalarning loyiha konslruk- torlik xarajatlarini tez-tez amalga oshirishda kutiladigan real prognozlarga erishish;
daromad va pul oqimlari uchun xavfni moliyaviy rejalashtirish hamda budjet lash lirish. Ushbu jarayon ay rim turdagi dav- lat taslikilotlari uchun ba’zan budjct stavkalari sifatida tanilgan. Nomoliyaviy korporatsiyalarning ko'pcliiligi foyda olish uchun yaratifadi. Bular jumlasiga quyidagilar kiradi:
AQShda korporatsiyalar faqat aksiyadoriik kapitali asosida tuziladi;
Yevropada ma'suliyati chcklangan jamiyat, shirkatiar, ko- operativlar, ochiq aksiyadorlik jamiyallari, yopiq aksiyadorlik jamiyallari shaklida yuridik maqomga ega bo'lishadi.
