K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

5.3.Qaynatib sterillash. 
Mikroblarning vegetativ formalari 20 
minut ichida o‗ldiriladi. Lekin ko‗pgina bakteriyalarning sporalari bunda 
saqlanib qoladi, chunki ular bir necha soat qaynatishga bardosh beradi. 
Suvning qaynash nuqtasini ko‗tarish va uni yumshatish uchun suvga 2% 
li natriy gidrokarbonat qo‗shiladi, 45 daqiqadan 2-3 marotaba 
qaynatiladi (vateter, drenaj, verinadan tayorlanadi). 
5.4.To„yingan bug„ bilan sterillash (avtoklavlash). 
Mikrobning 
ham vegetativ ham sporalarni o‗ldirish imkoniga ega bo‗lgan bu usul 
eng ishonchli va keng tarqalgan sterillash usullaridan biridir. Bu usul 
sterillanadigan materialni maxsus suvbug‗li asbob sterilizatorlarda 
(avtoklav) atmosfera bosimidan yuqori bo‗lgan qalin ho‗l bosimi ostida 
sterillashga asoslangan. 
5.5.Oquvchi bug„ bilan sterillsh. 
Kox apparatida yoki qopqog‗ 
mahkam buralmagan va chiqarish jo‗mragi ochiq qoldirilgan avtoklavda 
o‗tkaziladi. Kox apparati tubiga suv quyilib, 100˚ C gacha isitiladi. Hosil 
bo‗lgan bug‗; buyumlar orasidan yuqoriga o‗tib, ularni sterillaydi. Suv 
bug‗ining bir gallik ta‘siri sporalarning o‗ldirmaydigan bo‗lgani uchun 
bo‗lib-bo‗lib, ya‘ni ketma-ket har safar 30 minutdan bosim 3 kun 
sterillash usuli qo‗llaniladi. 
5.6.Tindalizatsiya. 
Tindalizatsiya - bo‗lib-bo‗lib sterillashning bir 
turi bo‗lib, 100˚ C temperaturaga chidamsiz bo‗lgan vitaminlar, ko‗zga 
tomiziladigan ayrim dorilar, ozuqa muhitlarini sterillshda qo‗llanadi. 
Bo‗lib-bo‗lib sterillashning kamchiligi shundaki, tirik qolgan sporalar-
dan paydo bo‗lgan vegetativ hujayralar yana spora hosil qilishi mumkin. 
5.7.Sovuq holda sterillash. 
Suyuqliklarni baktetiyalardan tozalash 
uchun bakterial filtrlardan suzib (filtrlab) o‗tkazish usuli qo‗llanadi. 
Sterillanadigan suyuqlik qizdirishdan buziladigan bo‗lsa, bakteriya 
hujayralarini, ularning hayot faoliyati natijasida hosil bo‗lgan eruvchan 

---

68 
moddalardan (ekzotoksinlar, antibiotiklardan), faglar, viruslardan ajratib 
olish zarur bo‗lsa, shu usuldan foydalaniladi.