K. N. Nishonboyev. J. H. Xamidov

12-rasm.Ketle qonunining grafik ko
‘
rinishida 
tasvirlanishi (V -  belgilar 
variantlari, p-belgilar variantlarining uchrash 
tezligi (chastota). 
 
 
 
Belgining qanchalik rivojlanganligini ifodalash uchun uning o‘rtacha 
miqdorini aniqlash lozim. Buning uchun har bir guruhning o‘rtacha ko‘rsatkichi shu 
guruhning uchrash tezligiga ko‘paytiriladi va bu ko‘rsatkichlarning hammasini bir-
biriga qo‘shib, so‘ngra variantlarning umumiy soniga bo‘linadi. O‘rtacha arifmetik 
miqdorini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi. 
 
 
 
 
 
M =  
n
p
v
∑
− )
(
 
Bu yerda M-o‘rtacha miqdor,  
∑
 - yig‘indi (summa) belgisi, n- umumiy 
variantlar soni, V-variant ko‘rsatkichi, p- o‘sha guruhning uchrash tezligi (chastota). 
  
Variatsion egri chiziq grafik usulda ifodalanadi. Buning uchun absissalar 
o‘qiga (gorizontal chiziq) guruhlar o‘rtacha ko‘rsatkichi (masalan, tana ogirligini), 
ordinatalar o‘qiga esa (vertikal chiziq) har bir guruhning uchrash tezligi (chastota) 
joylashtirib chiqiladi. So'ngra hamma nuqtalar chizik bilan birlashtirilsa variatsion 
egri chiziq hosil bo‘ladi. Variatsion qatorning o‘rtacha arifmetik ko‘rsatkichi 
o‘zgaruvchanlikning muhim harakteristikasi hisoblanadi.