K. N. Nishonboyev. J. H. Xamidov

Masalalar:  
1.II qon guruhi bo‘yicha geterozigotali ayol III qon guruhli (geterozigotali) erkakka 
turmushga chiqsa ulardan qanday qon guruhli bolalar tug‘ilishi mumkin? 
 
 
 
 
 
 
Belgi Gen Genotip Gen 
ta'siri 
Qon guruhi 
 
 
Kodominantlik 
II guruh
 
I
A
 
I
A
I
A
 ; I
A
I
O
.
 
 

---

 
 53
III guruh
 
I
B
 
I
B
I
B
;   I
B
I
O
.
 
 
♀ - I
A
 I
O
 
♂ - I
B
I
O
 
F-? 
 
 
 
 
 
Masalaning yechilishi:  P:   ♀  I
A
 I
O 
  Х    ♂  I
B
I
O
 
Gametalar:                       I
A           
I
O
                        I
B        
I
O 
 
 
                            F:   I
A 
I
B                  
I
A 
I
O                   
I
B 
I
O        
    I
O 
I
O
 
Genotip: 25%  I
A 
I
B
   (IV)       fenotip 25% I
0  
(I ) 
               25%  I
A 
I
0  
  (II)                    25%  I
A   
(II) 
     25%  I
B 
I
O
   (III)                  25%  I
B    
(III) 
     25%  I
0 
I
0 
    ( I )                  25%  I
A 
I
B    
(IV) 
 
2.II qon guruhi bo‘yicha geterozigotali ayol qon guruhi IV bo‘lgan erkak bilan 
turmush qurganda, ularning bolalarida qon guruhi qanday bo‘lishi mumkin? 
3.Ota-onalarning har ikkalasining qon guruqhi II , bo'lsa ularning bolalarida II 
guruhdan boshqa qon guruhi bo'lishi mumkinmi? 
4.Tug‘ruqxonada 2 ta chaqaloqni almashtirib qo’yishdi. Bitta bolaning ota-onasi qoni 
I va II guruh, ikkinchisining ota-onasi qoni esa II va IV guruh. Bolalardan birining 
qoni I guruhi, ikkinchisiniki esa IV guruh. Qaysi o‘g‘il bola kimniki ekanligini 
aniqlang. 
5.Odamda yaqindan ko‘rish dominant belgi bo‘lib, turli darajada namoyon bo‘ladi. 
Bu belgi har xil autosomada joylashgan dominant genlarning komplementar ta'siri 
natijasidir. Genotipda har ikkala dominant genlar uchrasa yaqindan ko‘rishning 
yuqori darajasi, dominant genlardan faqat bittasi uchrasa belgi o‘rta darajada yuzaga 
chiqadi. 
 
Ona yuqori darajada yaqindan ko‘radigan, ota esa normal ko‘rish qobiliyatiga 
ega bo‘lgan oilada ikki farzand tug‘ilgan: biri yuqori darajada, ikkinchisi o‘rta 
darajada yaqindan ko‘radi. Ota-onalar va avlodlar genotipini aniqlang. 
6.Ba’zan odamlarda qon guruhlarining o‘ziga xos holatda nasldan - naslga o‘tishi 
kuzatiladi "Bombey fenomeni". Bunday holatlarda II va III qon guruhlarning yuzaga 
chiqishi resessiv epistaz geni tomonidan bo‘g‘ib quyiladi. Ota I qon guruhli, ona esa 
II qon guruhli bo’lgan oilada qon guruhi I bo‘lgan qiz tug‘ilgan, u qon guruhi II 
bo‘lgan yigitga turmushga chiqqan va ularda ikkita qiz tug’ilgan: birinchisida IV, 
ikkinchisida I qon guruhi mavjud. Uchchala avlodning genotiplarini "Bombey 
fenomeni"ni hisobga olgan holda aniqlang. 

---

 
 54
7.Odam bo‘yi uzunligi bir necha juft allelmas genlar tomonidan nazorat qilinadi, bu 
genlar polimeriya tipida o‘zaro munosabatda bo‘ladilar. Agar uch juft polimer genlar 
hammasi resessiv holatda genotipda uchrasa, bo‘y uzunligi 150sm, hamma genlar 
dominant holatda bo‘lsa, 180 sm atrofida bo‘ladi. Uchala juft genlar bo’yicha 
geterozigotali bo'lgan odam bo'yinning uzunligini aniqlang. 
8.Odam terisining pigmentatsiyasi uchta allelmas dominant genlar tomonidan 
belgilanadi. Dominant genlar genotipda qancha ko‘p uchrasa teri rangi shuncha qora 
bo‘ladi. Negrlarda genotip A
1
A
1
A
2
A
2
A
3
A
3
 oq tanlilarda esa a
1
 a
1
 a
2
 a
2
 a
3
 a
3
 bo‘ladi. 
Negr va oq tanlilar avlodi mulatlar deyiladi. 
 
Agar ikkita mulatning  nikohidan oq tanli bola tug’ilgan bo‘lsa, hamma oila 
azolarining genotipini aniqlang.