К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

 
 
3.14-расм. Касаба уюшмалар 
томонидан меҳнатга талабни 
камайтириш модели

---

141 
Расмда акс эттирилгани-
дек, рақобатли меҳнат бозори 
шароитларида мутаносиб иш 
ҳақи ставкаси Wо ни ташкил 
этиши мумкин. Бироқ тармоқ 
касаба уюшмалари иш таш-
лаш таҳдиди билан иш ҳақини 
WTU дан кам бўлмаган 
даражада бўлишини талаб 
қилади. Натижада SL меҳнат 
таклифи WTUCSL синиқ эгри 
чизиғига айланади (у йўғон 
чизиқ қилиб кўрсатилган). 
Корхона ўзининг иш кучига 
талаб эгри чизиғи билан иш 
ҳақи ставкасининг W0 дан 
WTU га ортишига иш билан 
банд ходимлар сонини L0 дан LTU гача қисқартириш билан жавоб қайтаради.
Юқорида келтирилган учинчи моделда (иккинчи моделда ҳам) иш ҳақи 
аҳолининг иш билан бандлигини қисқаратириш ҳисобига эришилиши 
англашилади. Бу касаба уюшмаларининг меҳнат бозорида иш ҳақини 
ошириш учун курашининг зиддиятли оқибатлари мавжудлигидан далолат 
беради. Яъни иш ҳақининг муттасил ошириб борилиши ишсизлик 
даражасининг ҳам ортишига олиб келади. Шу билан бирга касаба уюшмалар 
меҳнат бозорида мутлақ 
ҳукмрон эмасликларини, 
уларга қудратли иш берув-
чилар қарши туришини ҳам 
ҳисобга олиш керак.
Меҳнат бозоридаги 
бу икки рақобатчиларнинг 
ўзаро келишиши ўзаро ёки 
икки томонлама монополия 
номини олган. 
Ушбу ҳолатни тас-
вирлаш учун юқорида кел-
тирилган касаба уюшмалар 
томонидан меҳнатга талаб-
ни рағбатлантириш модели 
(3.13-расм) 
ва 
касаба 
уюшмалар томонидан иш 
ҳақига бевосита таъсир 
 
 
3.16-расм.
Меҳнат бозорида икки 
томонлама монополия модели