К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

 
 
 
15.5–расм. Корхонада меҳнатни ташкил қилиш тизими 
Меҳнат кооперацияси
меҳнат тақсимоти билан узвий боғлиқдир. 
Меҳнат кооперациясининг қуйидаги турлари мавжуддир: 
•
цехлараро кооперация – корхона пировард маҳсулотини ишлаб 
чиқаришни таъминлаш мақсадида цехларнинг ихтисослашишидир; 
•
цехлар ичидаги кооперация – цех пировард маҳсулотини ишлаб 
чиқариш учун ихтисослашган участкаларнинг кооперациялашувидир; 
•
бригадалар ичидаги кооперация – ишлаб чиқаришнинг бу 
бўлинмаси учун ягона бўлган топшириқни бажариш мақсадида жамоавий 
масъулиятни белиглайдиган кооперациялашувидир. 
Меҳнатни ташкил қилиш тизими 
Ходимларни танлаш, тайёрлаш ва малакасини ошириш 
Меҳнат тақсимоти 
Меҳнат кооперацияси 
Иш жойларини ташкил этиш 
Меҳнат фаолиятининг оқилона усулларини ишлаб чиқиш 
Асосланган меҳнат нормаларини ўрнатиш 
Хавфсиз меҳнат шароитларини яратиш 
Меҳнатга ҳақ тўлаш ва моддий рағбатлантириш 
Меҳнатни режалаш ва ҳисобга олиш 
Меҳнат интизомини йўлга қўйиш 

---

472 
Меҳнатни ташкил этишнинг бошқа унсурларига ижрочига ҳамда 
унинг атрофидаги бошқа ходимларга хавфсиз шарт–шароитларни 
таъминлайдиган меҳнатни муҳофаза қилиш тадбирлари ҳам киради.
Хўжалик юритувчи субъектларда, уларнинг мулкчиликнинг қайси 
шаклларига мансублигидан қатъи назар, ҳар бир иш жойидаги меҳнат 
шароити меҳнатни муҳофаза қилиш стандартлари, қоида ва нормалари 
талабларига мувофиқ бўлиши лозим. Ходимлар меҳнат шароити зарарли 
ва хавфли ишлаб чиқаришларда: 
•
махсус кийим, пойафзал ва бошқа шахсий ҳимоя, ювиш ва 
дезинфекциялаш воситалари, сут ёки унга тенглашадиган бошқа озиқ-
овқат маҳсулотлари парҳез овқат билан бепул таъминланиши; 
•
меҳнат интизомини мустаҳкамлаш ва иш вақти йўқотилишини 
бартараф қилишга йўналтирилган тадбирлар амалга оширилиши; 
•
меҳнатнинг ҳам шахсий, ҳам жамоавий натижаларини оширишдан 
моддий ва маънавий манфаатдорлик оширилиши; 
•
меҳнат ва дам олиш тартибга солиниши; 
•
ишлаб чиқариш эстетикаси, иш жойларини тайёрлаш сифати 
яхшиланиши керак.