К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

 
 
 
10.1.
 
М
ЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИНИНГ МОБИЛЛИГИ 
ВА УНИНГ ТУРЛАРИ
 
Меҳнат ресурсларининг мобиллиги
(“mobility of labour”) - бу 
ходимларнинг бир минтақадан бошқасига кўчиб ўтишга 
(“жўғрофий 
мобиллик”
- “geographical mobility”), бир меҳнат фаолияти турини 
бошқасига алмаштиришга тайёрлиги
(“касблараро мобиллик”
- 
“occupational mobility”) даражасидир. Шу билан бирга меҳнат 
ресурсларининг 
горизонтал мобиллиги
(“horizontal mobility”) ва 
вертикал мобиллиги
(“vertical mobility”) ҳам фарқланади. Меҳнат 
ресурсларининг горизонтал мобиллигида ходимнинг мақоми ўзгармай 
қолади, вертикал мобилликда эса, аксинча, ўзгаради. 
Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда меҳнат ресурсларининг 
мобиллиги турлари ҳудудлар, касб-малака бўйича ҳамда давомийлигига 
қараб таснифланади (10.1-расм). 
 
 

---

308 
 
 
10.1-расм. Меҳнат ресурслари мобиллигининг турлари
 
Ҳудудлар бўйича
ички ва ташқи меҳнат ресурслари мобиллиги 
фарқланади. 
Ички меҳнат ресурслари мобиллиги
бир мамлакат миқёсида, 
минтақалар, туман ва шаҳарлар ўртасида бўлади. 
Ташқи меҳнат ресурслари 
мобиллиги
дейилганда меҳнат муҳожирларининг бир давлатдан бошқа 
давлатга кўчиб ўтиши тушунилади.
Меҳнат ресурсларининг ички ҳудудий мобиллигига ҳозирги давр 
иқтисодиёти учун ижобий ҳол сифатида қаралади. У мамлакатнинг меҳнат 
салоҳияти ҳолатига таъсир кўрсатади, миллий ва минтақавий меҳнат 
бозорларидаги вазиятни белгилайди, меҳнат ресурсларидан самарали 
фойдаланишга бевосита туртки бўлади.
Меҳнат ресурсларининг ички ҳудудий мобиллиги натижасида яшаш 
жойини ўзгартириш билан боғлиқ харажатлар инсон капиталига 
инвестициялар сифатида қаралади. Чунки ушбу чиқимлар янги иш жойларида 
меҳнат ва яшаш шароитлари яхшиланиши, юқорироқ иш ҳақи олиниши 
ҳисобидан қопланади ва қўшимча даромад келтиради.