К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

• миграция тавсифлари:
туғилган жойи, мазкур аҳоли манзилгоҳида 
қачондан буён яшаётганлиги, у ёки бу вақт оралиғида яшаш жойини неча 
марта ўзгартирганлиги ва ҳоказолар; 
• витал (демографик) тавсифлар:
никоҳга тузишдаги ёши, 
никоҳнинг тартиб рақами, туғилган фарзандлари сони, бола туғилгандаги 
ёши, ҳомиладорликлар сони, генетик оралиқлар, туғилишлар сони, ўлим 
сони, ўлик туғилганлар сони ва бошқалар; 
• оила (уй хўжалиги) тавсифлари:
уй хўжалиги тури, катталиги, 
таркиби ва бошқалар. 
У ёки бу аломатлар бўйича маълумотлар аҳолини рўйхатдан 
ўтказишда ва демографик ҳодисаларни ҳисобга олишда инобатга олинади. 

---

188 
Ушбу аломатлар бўйича аҳоли таркиби ҳақидаги умумлашган маълумотлар 
тузилади. Лекин, демограф учун аҳолининг такрор ҳосил бўлишига 
бевосита ва билвосита боғлиқ бўлган аҳоли таркиби ва тавсифлари 
муҳимдир, чунки улардаги ўзгаришлар оиланинг шаклланишига бевосита ва 
энг кучли таъсир қилади.
Демографик тавсифлар унчалик кўп эмас: улар 
жинс, ёш, никоҳ 
мақоми ва оилавий мақом,
шунингдек, витал ҳодисалар тавсифидан 
иборатдир. Демографик ҳолатни ўзгартирувчилар ичида биринчи ўринда 
жинс ва ёш, оила (уй хўжалиги) тавсифлари туради. Демографик таркиблар 
ичида эса бу, тегишли равишда – аҳолининг жинс, ёш ва никоҳ-оила 
таркибларидир. 
Аҳолининг жинсий таркиби 
– аҳолининг эркак ва аёлларга 
тақсимланишидир. Бундан тахминан 20 йил олдин Ўзбекистонда ҳар 1000 
та аёлга 994 та эркак тўғри келар эди. Аммо бугунги кунга келиб аёлларга 
нисбатан эркакларнинг миқдори кўпайиб кетмоқда бундай демографик 
ҳолат келажакда ижобий натижа бермайди. 
 
5.7–расм. Ўзбекистон аҳолисининг жинсий таркибининг 
салмоғи, %