K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Fenolformaldegid smolalar asosidagi yelimlar. Fenolformal-
degid smolalar asosida olinadigan ВФ tipidagi yelimlar ancha keng 
tarqalgan. Yelimlab biriktirish ishlari 140–200°C haroratda ba-
jariladi. Bunda biriktiriladigan yuzalar 0,1–2 MPa (1–200 kgk/sm
2
) 
bosim ostida 0,5–1,0 soat tutib turiladi. Ular metallarni o‘zaro va 
plastmassalar bilan biriktirishda ishlatiladi. БФ–6 yelimida plasti-
fikatorlar ko‘p bo‘lganligi uchun ulardan gazlamalarni, terini o‘za-
ro, shuningdek, metallarga yopishtirishda foydalaniladi. БФ tipida-
gi yelimlarning qovushoqligi 30–60 s oralig‘ida bo‘ladi. Yelimning 
qurishidan keyin qoladigan quruq qoldiq yelimning massasiga nis-
batan 10–20 foizni tashkil etadi. Ish harorati minus 60°C dan 60°C 
gacha. Hosil qilingan birikmaning siljishga bo‘lgan mustahkamligi 
12–15 MPa ga yetadi. Bu smolalar asosida yana-da issiqqa chid-
amliroq (ish harorati minus 60°C dan 300°C gacha) ВС yelimlari 
ishlab chiqariladi. Ta’mirlash ishlarida ulardan tormozlarning frik-
sion kolodkalari va tishlashish disklarining ustqo‘ymalarini yelim-
lab biriktirishda foydalaniladi (140–180°C gacha qizdirilganida 
qotadi).  ВС  yelimlarining  qovushoqligi  50–120  s,  quruq  qoldiq 
ulushi 20– 30 foiz va siljishga bo‘lgan mustahkamligi 17 MPa ni 
tashkil etadi. БФ va БС yelimlari tayyor holda yetkazib beriladi. 
Yopiq idishda keltirilqan bunday yelimlarni xona haroratida 6–8 oy 
saqlash mumkin. 
Keyingi yillarda tormoz ustqo‘ymalarini po‘lat ko‘lodkalar-
ga  yopishtirish  uchun  ГИПК  11–10  (ish  harorati  minus  40  dan 
330°C), antifriksion gazlamalarni metallarga yopishtirish uchun 
ГИПК 11–12 (ish harorati minus 70 dan 280 °C gacha) tipidagi 
fenolformaldegid smola asosidagi yelimlar ishlab chiqarilmoqda. 
So‘nggi yillarda fenolformaldegid smolalar asosidagi yelimlarni 
epoksidli va poliuretanli yelimlar siqib chiqarmoqda.