K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Ishlatilgan  gazlarning  zaharliligi.  Dvigatellar  atmosferaga 
chiqarib tashlaydigan yonish mahsulotlari yoki yonilg‘i va moy-
ning chala oksidlanish mahsulotlarining odam organizmini za-
harlaydigan va atrof muhitni ifloslantiradigan o‘nlab komponent-
laridan uglerod (II)-oksidi (CO), azot oksidlari, yonmay qolgan 
uglevodorodlar, aldegidlar, oltingugurt birikmalari, qo‘rg‘oshin 
birikmalari va qurumni ko‘rsatish mumkin. 
Uglerod (II)-oksidi (is gazi) uglerodli yonilg‘ilar kislorod ye-
tarli bo‘lmagan sharoitlarda yonganida hosil bo‘ladi. Is gazi gemo-
globin hosil qiluvchi faol markazlar ishini to‘xtatib qo‘yadi, buning 
oqibatida inson organizmida oksidlanish jarayonlari buziladi, bu 
227
esa o‘limga olib kelishi mumkin. Is gazining havodagi ruxsat etil-
gan konsentratsiyasi 0,02 mg/l deb belgilangan. Is gazi konsentrat-
siyasi bu miqdordan ziyod bo‘lganida organizm sezilarli darajada 
zaharlanadi. Bunda birinchi bosqichda bosh og‘rig‘i paydo bo‘ladi, 
yurak urishi tezlashadi, nafas qisadi, odam qayt qiladi. Ikkilamchi 
bosqichda kishini uyqu bosishi, keyin hushdan ketishi mumkin. Is 
gazining havodagi konsentratsiyasi 0,65 mg/l bo‘lsa, kishi hushi-
dan ketishi mumkin, 2,5 mg/l bo‘lganida esa, kishi o‘lishi mumkin.