K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

 Lok-bo‘yoq materiallarining sifatini
tavsiflovchi ko‘rsatkichlar
Lok-bo‘yoq materiallarining sifatini baholashda bir qator ko‘r-
satkichlarga asoslaniladi: bo‘yoqning berkituvchanligi, qovushoq-
ligi, mustahkamligi, qurish tezligi va boshqalar. 
Bo‘yoqning berkituvchanligi. 
Bo‘yoq bir jinsli yuzaga bir tekis 
qilib surtilganda shu yuzaning avvalgi rangini ko‘rinmaydigan hol-
ga keltirish xususiyati yoki ular oq-qora rangli yuzaga surtilganida 
undagi oq va qora joylar orasidagi farq yo‘qolib, yuzaning hamma-
sini bir xil rangli qilib ko‘rsata olish xususiyatlari shu bo‘yoq va 
emalning biriktiruvchanligi 
deyiladi. 
Son jihatidan esa bo‘yoqlarning berkituvchanligi 1 m
2
yuza ning 
oldingi rangini ko‘rinmaydigan holga kelguncha bo‘yash uchun 
sarf bo‘lgan bo‘yoqning gramm hisobidagi miqdori bilan ifodala-

---

288
nadi. Ishlatishga yaroqli bo‘lgan moyli bo‘yoqlar va emallarning 
berkituvchanligi, odatda, yo‘lli oyna plastinka yoki shaxmat taxtasi 
usuli bilan aniqlanadi. Ikkala holda ham cho‘tka bilan surtilgan va 
hali qotmagan emal va bo‘yoqlarning berkituvchanligi aniqlanadi. 
Boyoqning berkituvchanligini yo‘lli oyna plastinka yordami-
da aniqlash. 
Bunda qalinligi 2–2,5 mm bo‘lgan, rangsiz oynadan 
kesib olingan 100–300 mm o‘lchamli plastinkaning bir tomoniga 
uzunligi 250 mm va eni 15 mm keladigan tasma shaklidagi uch yo‘l 
bo‘yoq surtiladi. Plastinkaning ikkinchi chet tomoni qora, o‘rtasi 
esa oq rangga bo‘yaladi. Plastinkaning ikkinchi tomoniga sinalayot-
gan material cho‘tka bilan yupqa qilib surtiladi. Oq qog‘oz usti-
ga qo‘yilgan plastinkaning sirti tasma shaklida, uch yo‘lli bo‘yoq 
surtilgan ranglar ko‘rinmay qolgunicha bo‘yash davom ettiriladi. 
Agar birinchi qatlam berilganidan so‘ng oq va qora yo‘llar ko‘rin-
sa, u holda qatlam 5 daqiqa davomida quritiladi va ikkinchi qatlam 
bo‘yoq beriladi va shunday yo‘l bilan bo‘yash oq va qora yo‘lli 
ranglar ko‘rinmay qolgunicha davom ettiriladi. Shundan so‘ng 
bo‘yalgan oyna plastinka 50–60°C haroratda 10 daqiqa davomida 
quritiladi. Bo‘yashdan oldin va bo‘yalganidan keyin plastinka tor-
tiladi va uni berkitish uchun sarf bo‘lgan sinalayotgan bo‘yoqning 
miqdori aniqlanadi.