K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Shina bosib o‘tgan masofa
 
τ
pr
 
ning
havo harorati 
t
x
 ga bog‘liqligi. 
Bundan tashqari, rezina qattiqligi va mustahkamligi juda ham 
kamayib ketishi natijasida avtomobil notekisliklardan yurgani-

---

260
da avtomobil pokrishkasi protektorida yoriqlar paydo bo‘lishi va 
protektor bo‘laklari yulinib chiqishi mumkin. 
Yuqoridagi fikrlardan xulosa qilib quyidagilarni aytish mumkin: 
barcha rezina detallarni, ayniqsa, ish jarayonida deformatsiyala-
nadigan detallarni ko‘pchilik hollarda qish mavsumida qizdirish, 
yozda esa sovitish, shuningdek, ularning qizishini kamaytirish 
bo‘yicha tadbirlar ishlab chiqish lozim. Avtomobil shinalarini yax-
shi holda saqlash uchun, birinchi navbatda, yuqorida keltirilgan 
chora-tadbirlarga amal qilish lozim. Shuningdek, avtomobil shi-
nasidagi havo bosimining me’yorda bo‘lishini va ortiqcha yuklan-
masligini ta’minlash lozim. 
Shinalarni ishlatishda bu oddiy qoidaga rioya qilmaslik ularning 
juda ham qizib ketishiga olib keladi va buning natijasida zararli 
oqibatlar kelib chiqadi (10. 6- va 10. 7- rasmlar). 
10. 6- rasm. 
Shinadagi 
havo harorati
t
ning 
harakatlanish vaqti 
τ
pr
ga 
bog‘liqligi (har xil
bosimlarda). 
Yozning issiq vaqtlarida ortiqcha yuklanmagan va havo bosi-
mi me’yorda bo‘lgan shinalar sezilarli darajada qizishi mumkin. 
Bunday hollarda shinalarni sovitish uchun yo‘lda davriy to‘xtash, 
ba’zan, pokrishkalarning haddan tashqari qizib ketishi oqibatida 
avariya holati kelib chiqmasligini ta’minlash uchun harakat tezli-
gini kamaytirish lozim. Chunki bu ko‘rsatkichlar shinaning ish re-
jimiga bevosita kuchli ta’sir etadi (10. 8- rasm). 
261
10. 7- rasm.