K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

 Motor moylarining markalanishi
Motor moylarini dvigatel turi va aniq ish sharoitidan kelib 
chiqqan holda to‘g‘ri tanlash 17479. 1–85­ sonli Davlat standarti 
asosida amalga oshiriladi. Bu standarga ko‘ra, motor moylari yoz-
gi, qishki va barcha mavsumlarga mo‘ljallangan turlarga bo‘linadi. 
Shuningdek, moylar kinematik qovushoqligi (5. 1- jadval) hamda 
ishlatilish sharoiti va ekspluatatsion xossalari darajasiga ko‘ra klass 
va guruhlarga ajratiladi. 
Motor moylarining qishki va yozgi markalari qovushoqligiga 
ko‘ra yetti klassga (6, 8, 10, 12, 14, 16 va 20 mm
2
/s), barcha mav-
sumlarda ishlatishga mo‘ljallangan moylar esa to‘rt klassga ajrati-
ladi va ularning qovushoqlik indeksi 125 dan kam bo‘lmaydi. 

---

124
5. 1- jadval
Motor moylarining qovushoqlik klasslari
Qovu-
shoqlik 
klassi
100°C dagi
qovushoqligi, 
mm
2
/c
Minus 18°C
dagi eng 
katta qo-
vushoqligi
Qovu-
shoqlik 
klassi
100°C dagi
qovushoqligi, 
mm
2
/c
Minus 18°C
dagi eng 
katta qo-
vushoqligi
Eng 
kichik
Eng 
katta
Eng 
kichik
Eng 
katta
3
3
3,8
–
1250
3v/8
7,0
9,5
1250
4
3
4,1
–
2600
4
3
/6
5,6
7,0
2600
5
3
5,6
–
6000
4
3
/8
7,0
9,5
2600
6
3
5,6
–
10400
4
3
/10
9,5
11,5
2600
6
5,6
7,0
–
5
3
/10
9,5
11,5
6000
8
7,0
9,5
–
5
3
/12
11,5
13,0
6000
10
9,5
11,5
–
5
3
/14
13,0
15,0
6000
12
11,5
13,0
–
6
3
/10
9,5
11,5
10400
14
13,0
15,0
–
6
3
/14
13,0
15,0
10400
16
15,0
18,0
–
6
3
/16
15,0
18,0
10400
20
18,0
23,0
–
Benzinli va dizelli dvigatellarda ishlatishga yaroqli universal 
moylar turkum belgisida indeks bilan ajratib ko‘rsatilmaydi. Б, В, 
Г turkumlardagi 1 indeksli moylar benzinli dvigatellarga, 2 indeks li 
moylar esa dizellilarga mo‘ljallanganligini bildiradi. Moyning bi-
ror-bir guruhga mansubligi shu guruh moylarining sifatini tavsif-
lovchi ekspluatatsion xususiyatlar (oksidlanishga qarshi, yuvuvchi 
va disperslovchi, antikorrozion, himoya va boshqalar) darajasi bi-
lan belgilanadi. Bu daraja, asosan, moyga qo‘shiladigan qo‘shil-
ma turi va konsentratsiyasiga bog‘liq. Shuning uchun moyni quyi 
guruhdan (A, B) yuqori guruhga (В, Г) o‘tkazish, odatda, moy 
tarkibidagi qo‘shilmalar turini kengaytirish va miqdorini oshirish 
yo‘li bilan amalga oshiriladi. Moy guruhlari tarkibidagi qo‘shilma-
lar miqdori quyidagicha: A guruh – 3,5 foiz; Б
1
guruh – 5,5 foiz; 
B
1
guruh – 8,0 foiz; Г
1
guruh – 10–15 foiz. 
125
5. 2- jadval